ŞERNÛBÎ
(الشرنوبي)
Ebû Muhammed Abdülmecîd b. İbrâhîm eş-Şernûbî el-Ezherî (ö. 1929)
Mısırlı Mâlikî âlimi.
Buhayre vilâyetinde Demenhûr şehrine bağlı Şernûb köyünde doğdu. Zebîdî bu yerin adını Şürnûb diye okurken Muhammed Remzî Şernûb olarak kaydetmiştir. İlk eğitimini köyünde aldıktan sonra Ezher’de tahsil gördü; ancak mezuniyet imtihanlarına girmeyip Bulak Matbaası’nda musahhihlik yapmaya başladı ve eser telifiyle meşgul oldu. Mehmed Ali Paşa tarafından 1821’de hizmete açılan Bulak Matbaası’nda tashihe büyük önem verildiğinden Arapça kitapların musahhihleri, genellikle Ezher hocaları veya uzun bir tashih eğitiminden geçen Ezher talebelerinden seçilirdi. Şernûbî’nin Ezher’deki hocaları arasında İbrâhim es-Sekkā, Muhammed İlîş, Hasan el-İdvî, Muhammed el-Enbâbî, Muhammed el-Besyûnî, Abdurrahman b. Muhammed eş-Şirbînî, Abdülkādir el-Mâzinî gibi âlimler zikredilmektedir. Şernûbî Kahire’de vefat etti.
Eserleri. 1. Taķrîbü’l-meǾânî Ǿalâ Risâleti İbn Ebî Zeyd el-Ķayrevânî. İbn Ebû Zeyd el-Kayrevânî’nin Mâlikî fıkhının temel metinlerinden olan eseri üzerine yazılan bir şerhtir (Kahire 1304, 1323; Bulak 1314, 1320, 1331; Beyrut 1401/1981; nşr. Abdülvâris Muhammed Ali, Beyrut 1998). 2. el-Kevâkibü’d-dürriyye Ǿalâ metni’l-Ǿİzziyye. Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Menûfî’nin Mâlikî fıkhına dair el-Muķaddimetü’l-Ǿİzziyye li’l-cemâǾati’l-Ezheriyye adlı eserinin şerhidir (Kahire 1304; Bulak 1314). 3. el-Meĥâsinü’l-behiyye Ǿale’l-ǾAşmâviyye. Mâlikî fakihi Abdülbârî el-Aşmâvî’nin ibadete dair eserinin şerhidir (Kahire 1306; Ebûzabî 2002). 4. Şerĥu Muħtaśari’l-Buħârî. İbn Ebû Cemre’nin CemǾu’n-nihâye adlı Śaĥîĥ-i Buħârî muhtasarının şerhidir (Kahire 1302, 1311, 1349, 1402/1982; Bulak 1314, 1321; Beyrut 1406/1986; nşr. Yûsuf Ali Büdeyvî, Beyrut 1413/1993). 5. Şerĥu’l-ErbaǾîne’n-Neveviyye (Kahire 1300; Bulak 1314; Beyrut 1960). 6. Muħtaśarü’ş-Şemâǿili’l-Muĥammediyye. Tirmizî’ye ait eserin muhtasarıdır (Bulak 1318, Şernûbî’nin el-ǾIŧrü’ş-şeźî adıyla buna yazdığı şerh ile birlikte; el-ǾIŧrü’ş-şeźî fî Şerĥi Muħtaśari Şemâǿili’t-Tirmiźî ayrıca Hamza en-Neşretî, Abdülhafîz Fergalî ve Abdülhamîd Mustafa tarafından neşredilmiştir [Kahire, ts.]). 7. Şerĥu Delâǿili’l-ħayrât (Menâhicü’s-saǾâ-dât Ǿalâ Delâǿili’l-ħayrât). Şâzeliyye tarikatının Cezûliyye kolunun kurucusu Muhammed b. Süleyman el-Cezûlî’ye ait meşhur salavat mecmuasının şerhidir (Kahire 1994). 8. Şerĥu Tâǿiyyeti’ş-Şernûbî. Desûkıyye tarikatının Şernûbiyye kolunun kurucusu Ahmed b. Osman eş-Şernûbî’nin es-Sülûk ilâ meliki’l-mülûk adlı manzumesinin şerhidir (İbn Atâullah el-İskenderî’nin el-Ĥikem’ine yazdığı şerh ile birlikte, Kahire 1304, 1310, 1322). 9. Şerĥu Ĥikemi İbn ǾAŧâǿillâh (Şerĥu Tâǿiyyeti’ş-Şernûbî ile birlikte, Kahire 1304, 1310, 1322; nşr. Abdülfettâh el-Bezm, Dımaşk 1415/1994). 10. İrşâdü’s-sâlik Ǿalâ Elfiyyeti İbn Mâlik (Bulak 1319, el-Elfiyye’nin kenarında). 11. Dîvânü’l-ħuŧabi’l-murabbaǾi’s-secǾât (Bulak 1293, 1300, 1310, 1316; Kahire 1294, 1304). Manzum hutbeleri ihtiva eden eserden Şernûbî’nin yaptığı seçmeler Dîvânü’l-ħuŧabi’l-müŝelle-ŝi’s-secǾât adıyla kitap haline getirilmiştir (Bulak 1316, 1321). 12. Tuĥfetü’l-Ǿaśri’l-cedîd ve nuħbetü’l-edebi (nuśĥi)’l-müfîd (Kahire 1299; Bulak 1316). Şernûbî’nin kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: Menâhicü’t-teshîl Ǿalâ metni Sîdî Ħalîl (Halîl b. İshak el-Cündî’nin Mâlikî fıkhına dair el-Muħtaśar’ının şerhidir); Delâletü’s-sâlik Ǿalâ Aķrebi’l-mesâlik (Derdîr’in Mâlikî fıkhına dair eserinin şerhidir); Menâhicü’t-teysîr Ǿalâ MecmûǾi’l-ǾAllâme el-Emîr (el-Emîrü’l-Kebîr es-Sünbâvî’nin Mâlikî fıkhına dair el-MecmûǾ adlı eserinin şerhidir); Muħtaśarü’ś-śaĥîĥ ve’l-ĥasen mine’l-CâmiǾi’ś-śaġīr (Süyûtî’nin eserinden seçilen 3000 kadar hadisi içermektedir).
BİBLİYOGRAFYA:
Tâcü’l-Ǿarûs, “şrb” md.; Fihristü’l-Kütübħâneti’l-Ħidîviyye, II, 89, 149; III, 161-162; Serkîs, MuǾcem, I, 28, 32, 301, 1119-1120; II, 1329; Mahlûf, Şeceretü’n-nûr, s. 412; Brockelmann, GAL Suppl., I, 263, 525, 683; II, 469; Fihrisü’l-Ħizâneti’t-Teymûriyye, Kahire 1366/1947, II, 149, 216; Zekî M. Mücâhid, el-AǾlâmü’ş-Şarķıyye, Kahire 1369/1950, II, 136-137; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 621; M. Remzî, el-Ķāmûsü’l-coġrâfî li’l-bilâdi’l-Mıśriyye, Kahire 1953, III, 288; Âyide İbrâhim Nusayr, el-Kütübü’l-ǾArabiyyetü’lletî nüşiret fî Mıśr beyne Ǿâmey 1900-1925, Kahire 1983, s. 25, 93, 124; a.mlf., el-Kütübü’l-ǾArabiyyetü’lletî nüşiret fî Mıśr fi’l-ķarni’t-tâsiǾ Ǿaşer, Kahire 1990, s. 19, 34, 64, 93, 100, 227; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), IV, 149; Ömer Rızâ Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, Beyrut 1414/1993, II, 308; Abdullah Muhammed el-Habeşî, CâmiǾu’ş-şürûĥ ve’l-ĥavâşî, Ebûzabî 1425/2004, I, 213, 426; II, 841, 959.
Ahmet Özel