Kamus

SEHÂVÎ, Şemseddin

(شمس الدين السخاوي)

Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed es-Sehâvî (ö. 902/1497)

Hadis âlimi ve tarihçi.

Rebîülevvel 831’de (Ocak 1428) Kahire’de doğdu. Ailesi Mısır’ın Garbiye bölgesindeki Sehâ kasabasından Kahire’ye göç ettiğinden Sehâvî nisbesiyle anılır. Çocukluğunda Kahire’de aynı mahallede oturdukları İbn Hacer el-Askalânî ilmî hayatının şekillenmesinde önemli rol oynadı. Îsâ b. Ahmed el-Kāhirî ve Hüseyin b. Ahmed el-Ezherî’den ilk dinî bilgileri aldı ve Kur’an’ı ezberledi. Fakih Şemseddin Muhammed b. Ahmed ed-Darîr’den tilâvet dersleri aldı. Yedi yaşından itibaren İbn Hacer’in ilim meclislerine devam etti ve onun ölümüne kadar Kahire’den ayrılmadı. Hocasının huzurunda okuduğu eserler arasında İbnü’s-Salâh’ın ǾUlûmü’l-ĥadîŝ’i, Şâfiî’nin Menâķıb’ı ile hocasının Fetĥu’l-bârî, Taħrîcü’l-Meśâbîĥ ve Bulûġu’l-merâm’ı sayılabilir. Sehâvî, çok saygı duyduğu İbn Hacer için pek çok kitap istinsah ettiği gibi bazı kitaplarını ikmal ve şerhetti, bazılarına da zeyil yazdı.

Kahire ve çevresindeki hadis hâfızlarından istifade eden Sehâvî, İbn Hacer’in vefatının ardından ilmî amaçlı ilk seyahatini 853 (1449) yılında Dimyat’a yaptı. Burada bazı muhaddislerin rivayetlerini dinledi. 856’da (1452) annesiyle birlikte çıktığı hac yolculuğu sırasında uğradığı şehirlerdeki âlimlerden faydalandı. Hocası Münâvî

aracılığıyla tarikata intisap eden Sehâvî, Mekke’de Takıyyüddin İbn Fehd ile Ebü’l-Feth İbnü’l-Merâgī ve Burhâneddin ez-Zemzemî gibi âlimlerle görüştü. Medine’ye geçerek Bedreddin Abdullah İbn Ferhûn ve Ebü’l-Ferec el-Merâgī’den ders okudu. Halep, Kudüs, Dımaşk, Hama gibi şehirlerde dönemin önde gelen muhaddisleriyle tanıştı. Bu seyahatin ardından Kahire’de kendisini tamamen ilme veren Sehâvî 870 (1466), 885 (1480), 892 (1487) ve 896 (1491) yıllarındaki hac yolculukları dışında buradan ayrılmadı. Vefat tarihi hakkında çeşitli rivayetler bulunmakla birlikte Şâban 902’de (Nisan 1497) Medine’de öldüğü görüşü ağırlık kazanmaktadır. Kendisine pek çok defa kadılık teklif edilmesine rağmen bunu kabul etmemiş, evinde ve mescidlerde verdiği derslerin yanı sıra Kahire’nin Fâzıliyye, Dârü’l-hadîsi’l-Kâmiliyye, Zâhiriyye, Berkūkıyye ve Sargatmışiyye gibi medreselerinde hadis okutmuş ve imlâ meclisleri düzenlemiştir.

400’den fazla hocadan ilim tahsil ettiğini belirten Sehâvî hocalarının büyük kısmını eđ-Đavǿü’l-lâmiǾde zikretmiştir (VIII, 2-15). İbn Hacer el-Askalânî’nin yanı sıra Bedreddin el-Aynî, Abdüsselâm el-Bağdâdî, İbnü’d-Deyrî, Sâlih b. Ömer el-Bulkīnî, İzzeddin el-Askalânî, Bisâtî, Necmeddin İbn Kādî Aclûn, Takıyyüddin İbn Kādî Şühbe, Celâleddin el-Mahallî, Yahyâ b. Muhammed el-Münâvî, İbn Kutluboğa, Kâfiyeci, Kemâleddin İbnü’l-Hümâm ve Ebü’l-Fazl İbnü’ş-Şıhne gibi dönemin önemli simalarından ders okumuş, ǾUmdetü’l-aĥkâm, et-Tenbîh, el-Minhâc, İbn Mâlik ve Irâkī’nin el-Elfiyye’leri gibi pek çok kitabı ezberlemiştir. Hadis ilminde olduğu kadar fıkıh, usûl-i fıkıh, tefsir, Arap dili ve edebiyatı, şiir ve tarih gibi alanlarda derin bilgiye sahipti. Sehâvî, teliflerinde İbn Hacer’in kitaplarının yanı sıra ondan şifahî olarak aldığı bilgilerden de istifade etmiştir. Bunun dışında kıraat, semâ ve icâzet yoluyla Zekeriyyâ el-Ensârî ve Muhammed b. Ürkmes el-Hanefî’den aldığı rivayetleri eklemiştir. Talebeleri arasında Hâlid b. Abdullah el-Ezherî, Hasan et-Tûlûnî, Huncî, İbn Abdüsselâm el-Menûfî, İzzeddin İbn Fehd, Muhibbüddin İbn Fehd, İbn Kāsım el-Gazzî, İbnü’l-Kerekî, Seriyyüddin İbnü’ş-Şıhne, Ahmed b. Muhammed el-Kastallânî ve Muhammed b. Ebü’l-Feth sayılabilir. Aşırı gururlu ve sert bir mizaca sahip olan Sehâvî hocası İbn Hacer dışında çağdaşlarının pek çoğunu eleştirmiş, bundan dolayı özellikle Süyûtî ile aralarında husumet meydana gelmiş ve birbirlerini ağır bir dille tenkit etmişlerdir (eđ-Đavǿü’l-lâmiǾ, IV, 65-68; Nažmü’l-Ǿiķyân, s. 152-153). Ayrıca Süyûtî, Sehâvî’nin eđ-Đavǿü’l-lâmiǾ adlı eserine el-Kâvî Ǿalâ Târîħi’s-Seħâvî ismiyle bir tenkit yazmıştır. Dönemin en velûd müelliflerinden olan Sehâvî 200’ün üzerinde eser telif etmiş, ancak bunların önemli bir kısmı günümüze ulaşmamıştır.

Eserleri. Hadis ve Hadis İlimleri. 1. Büldâniyyât. Sehâvî bu eserinde ilmî seyahatleri esnasında uğradığı seksen civarında şehir, kasaba ve köy hakkında bilgi vermiş, buralarda yetişen âlimleri tanıtmış, ayrıca derlediği hadis, beyit ya da haberi kitabına kaydetmiştir (nşr. Hüsâm b. Muhammed el-Kattân, Riyad 1422/2001). 2. ǾUmdetü’l-ķārî ve’s-sâmiǾ fî ħatmi’ś-Śaĥîĥi’l-CâmiǾ. Buhârî’nin ve eseri eś-Śaĥîĥ’in üstünlüğüne dair bir çalışmadır (nşr. Mübârek b. Seyf el-Hâcerî, Mecelletü’ş-şerîǾa ve Dirâsâti’l-İslâmiyye, XVI/44 [Küveyt 1421/2001], s. 293-352). 3. Taħrîcü eĥâdîŝi’l-Ǿâdilîn li-Ebî NuǾaym el-İśbahânî. İsfahânî’nin Fażîletü’l-Ǿâdilîn adlı çalışmasında yer alan hadislerin tahrîcidir (nşr. Meşhûr Hasan Mahmûd Selmân, Amman 1408/1988). 4. et-Tavżîĥu’l-ebher Ǿalâ (li-) Teźkireti İbni’l-Mülaķķın fî Ǿilmi’l-eŝer (nşr. Hüseyin İsmâil el-Cemel, Bilbîs 1409/1989; nşr. Abdullah b. Muhammed Abdürrahîm b. Hüseyin el-Buhârî, Riyad 1418/1998). 5. Kitâbü’l-Ġāye fî şerĥi’l-Hidâye fî Ǿilmi’r-rivâye. İbnü’l-Cezerî’nin el-Bidâye (el-Hidâye) fî meǾâlimi’r-rivâye adlı manzum eserinin şerhidir (nşr. Muhammed Seyyidî Muhammed Emîn, I-II, Medine 1422/2002). 6. Buġyetü’r-râġıbi’l-mütemennî fî ħatmi’n-Nesâǿî (Rivâyetü İbni’s-Sünnî). Nesâî’nin es-Sünen’inin hatim merasimiyle ilgili olan eserde Nesâî’nin hayatı ve metodu da incelenmiştir (nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim, Kahire-Beyrut 1991; nşr. Abdülazîz b. Muhammed b. İbrâhim Abdüllatîf, Riyad 1414/1993). 7. Ġunyetü’l-muĥtâc fî ħatmi Śaĥîĥi Müslim b. el-Ĥaccâc. Eserde Müslim b. Haccâc’ın hayatı, hadis ilmindeki yeri ele alındıktan sonra el-CâmiǾu’ś-śaĥîĥ ile Śaĥîĥ-i Buħârî’nin karşılaştırması yapılmaktadır (nşr. Nazar Muhammed el-Fâryâbî, Riyad 1413/1992). 8. Fetĥu’l-muġīŝ bi-şerĥi Elfiyyeti’l-ĥadîŝ li’l-ǾIrâķī (Kahire 1355/1937 [bir ciltte dört cilt]; I-III, Beyrut 1983; nşr. Ali Hüseyin Ali, I-V, Kahire 1415/1995; bu neşrin gözden geçirilmiş ikinci baskısı yapılmıştır [I-V, Kahire 1424/2003]). 9. el-Maķāśıdü’l-ĥasene* fî beyâni keŝîrin mine’l-eĥâdîŝi’l-müştehire Ǿale’l-elsine. Eser bu alandaki en meşhur çalışmalardan biridir (Leknev 1303; nşr. Abdullah Muhammed Sıddîk, Kahire 1375/1956; nşr. Muhammed Osman el-Huşt, Beyrut 1985). 10. Taħrîcü’l-erbaǾîne’ś-śûfiyye li-Ebî ǾAbdirraĥmân es-Sülemî (nşr. Ali Hasan Ali Abdülhamîd, Beyrut 1408/1988). Sehâvî’nin ayrıca Esânîdü’l-kütübi’s-sitte ve’l-Muvaŧŧaǿ ve ġayrihâ, el-Cevâhirü’l-mükellele fi’l-aħbâri’l-müselsele, Żiyâǿü’l-enâm bi-erbaǾîne ĥadîŝen li’bni’l-Hümâm, Fihristü Zekeriyyâ el-Enśârî, Fetĥu’l-ķarîb fî şerĥi müǿellefi’n-Nevevi’t-Taķrîb, ErbaǾûne ĥadîŝen min Kitâbi’l-Edebi’l-müfred li’l-Buhârî, Tecrîdü Ĥavâşî Ǿalâ Tenķīĥi’z-Zerkeşî, Beźlü’l-mechûd fî ħatmi Süneni Ebî Dâvûd, ǾUmdetü’l-aśĥâb fî maǾrifeti’l-elķāb gibi eserleri yazma halinde mevcuttur.

Tarih ve Biyografi. 1. el-İǾlân bi’t-tevbîħ li-men źemme ehle’t-târîħ. İslâm ilimleri açısından tarih ve tarihçiliğin önemini ve şartlarını ortaya koymak için yazılan eser bir tarih savunması niteliğindedir. Tarihin tanımını yaptıktan sonra konusunu, amacını ve faydalarını anlatarak kitabına başlayan Sehâvî, tarihe bir hadisçinin bakış açısıyla ve daha ziyade hadislerin sıhhatini tesbit etmek maksadıyla yaklaşmış, modern tarih metodu yönünden zaman zaman başarılı tanımlamalar yapmıştır. Müellifin, kendisinden önce yaşamış veya çağdaşı olan pek çok tarihçinin eserlerinin mukaddimesinde verdikleri mâlûmatı eserine dercetmesi önemlidir. Sehâvî, İslâm tarih kaynaklarını metodolojik ve bütüncül bir yaklaşımla incelemekten ziyade kendi dönemine yakın veya çağdaşı tarihçilerin eserlerinden istifade etme yolunu seçmiştir. Eserin ikinci bölümünde özellikle Zehebî’den faydalanarak kendi dönemine kadar yaşamış tarihçileri ve eserlerini tasnif etmiştir. el-İǾlân, ilk defa Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye nüshalarına dayanılarak (el-Hizânetü’t-Teymûriyye, Tarih, nr. 704, 2047) Hüsâmeddin el-Kudsî tarafından yayımlanmış (Dımaşk 1349/1930), tahkikli neşrini Franz Rosenthal gerçekleştirmiş (Bağdat 1963), bu neşir daha sonra pek çok defa yayımlanmıştır. Franz Rosenthal tarafından A History of Muslim Historiography içinde “The Open Denunciaton of the Adverse Critics of the Historians” başlığıyla ve notlarla İngilizce’ye tercüme edilen eser (Leiden 1968, s. 263-529) A History of Muslim Historiography’nin Sâlih Ahmed Ali tarafından Arapça çevirisi içinde (Franz Rosenthal, Ǿİlmü’t-târîħ Ǿinde’l-müslimîn, Beyrut 1983, s. 381-725) Arapça olarak tekrar neşredilmiştir. Eserin 209 hadis münekkidinin ele alındığı

bölümü el-Mütekellimûn fi’r-ricâl adıyla yayımlanmıştır (nşr. Abdülfettâh Ebû Gudde, ErbaǾu resâǿil fî Ǿulûmi’l-ĥadîŝ içinde, Beyrut 1400/1980, s. 81-149). Kitabın son neşrini Muhammed Osman el-Huşt gerçekleştirmiştir (Kahire 1409/1989). 2. et-Tibrü’l-mesbûk fî źeyli’s-Sülûk. Makrîzî’nin es-Sülûk li-maǾrifeti düveli’l-mülûk’ünün zeyli olup 1878-1896 yılları arasında Bulak’ta basılmıştır. 3. et-Tuĥfetü’l-laŧîfe fî târîħi’l-Medîneti’ş-şerîfe. I. (VII.) yüzyıldan itibaren Medine ile ilgisi olan kişilerin biyografisini içeren eser “م” harfine kadar yazılabilmiştir (nşr. Hâmid el-Fıkī, I-II, Kahire 1957-1958; I-II, Beyrut 1993). 4. Buġyetü’l-Ǿulemâǿ ve’r-ruvât (eź-Źeyl Ǿalâ RefǾi’l-iśr). İbn Hacer’in RefǾu’l-iśr Ǿan ķuđâti Mıśr adlı kitabının zeylidir (nşr. Cevdet Hilâl - Muhammed Mahmûd Subh, Kahire 1966). 5. Rücĥânü’l-kiffe fî beyâni nübźetin min aħbâri ehli’ś-śuffe (nşr. Meşhûr b. Hasan Âlü Selmân - Ahmed eş-Şükayrât, Riyad 1415/1995). 6. ed-Davǿu’l-lâmiǾ* li-ehli’l-ķarni’t-tâsiǾ. 801-896 (1398-1491) yılları arasında vefat eden meşhur kişilerin biyografilerini içerir. Müellif son cildini kadınlara ayırdığı kitabına kendi biyografisini de eklemiştir (nşr. Hüsâmeddin el-Kudsî, I-XII, Kahire 1353-1355/1934-1936). 7. el-Faħrü’l-mütevâlî li-men intesebe ile’n-nebî mine’l-ħâdim ve’l-mütevâlî (nşr. Meşhûr b. Hasan Âlü Selmân, Zerkā 1407/1987; Küveyt 1423/2002). 8. Vecîzü’l-kelâm fi’ź-źeyl Ǿalâ Düveli’l-İslâm. Zehebî’ye ait eserin zeyli olan kitap 745-898 (1344-1493) yılları arasındaki olayları içerir. Eserde önce siyasî ve içtimaî hadiseler, ardından o yıl vefat eden kişilerin biyografileri kaydedilmiştir. Bir kısmı Hasan İsmâil Merve ve Mahmûd el-Arnaût (Beyrut 1413/1992), tamamı Beşşâr Avvâd Ma‘rûf, İsâm Fâris el-Harestânî ve Ahmed el-Hutaymî tarafından (I-IV, Beyrut 1416/1995) yayımlanmıştır. 9. el-Cevâhir ve’d-dürer fî tercemeti Şeyħi’l-İslâm İbn Ĥacer. Bir kısmı Hâmid Abdülmecîd ve Tâhâ ez-Zeynî tarafından yayımlanan eseri (I, Kahire 1406/1986) Şemseddin Muhammed b. Ömer b. Ahmed es-Sefîrî Muħtaśarü’l-Cevâhir ve’d-dürer fî tercemeti Şeyħi’l-İslâm İbn Ĥacer (Medine Ârif Hikmet Ktp., Tarih, nr. 3941), Abdullah b. Muhammed b. Ahmed el-Busravî Cümânü’d-dürer min tercemeti Şeyħi’l-İslâm İbn Ĥacer (Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, Tarih, nr. 726) adıyla ihtisar etmiştir. 10. Kitâbü’l-Ķavli’l-münbî fî tercemeti İbn ǾArabî. Muhyiddin İbnü’l-Arabî’yi öven veya eleştiren müelliflerin görüşlerini içeren eserin bir nüshası Berlin Staatsbibliothek’te bulunmaktadır (nr. 2849). 11. el-Menhelü’l-Ǿaźbü’r-ravî fî tercemeti ķuŧbi’l-evliyâǿ en-Nevevî (nşr. Mahmûd Hasan Rebî‘, Kahire 1354/1935; Muhammed Îd el-Hatrâvî, Medine 1409/1989). 12. el-İntihâż fî ħatmi’ş-Şifâǿ li’l-Ǿİyâż. Kādî İyâz’ın hayatı ve eş-Şifâǿ adlı eseri hakkındadır (nşr. Abdüllatîf b. Muhammed el-Cîlânî, Beyrut 1422/2001). Müellifin ayrıca Ŧabaķātü’l-Ĥanefiyye, İrşâdü’l-ġāvî bel isǾâdü’ŧ-ŧâlib ve’r-râvî li’l-iǾlâm bi-tercemeti’s-Seħâvî ve ǾUmdetü’n-nâs fî menâķıbi seyyidine’l-ǾAbbâs adlı eserleri zikredilebilir.

Diğer Eserleri. 1. el-Ecvibetü’l-merżıyye fîmâ üsǿile Ǿanhü mine’l-eĥâdîŝi’n-nebeviyye. Hadis, fıkıh, tarih, terâcim ve Arap diliyle ilgili olarak müellife yöneltilen sorulara verdiği cevaplardan meydana gelir (nşr. Ali Rızâ b. Abdullah b. Ali Rızâ, Dımaşk 1416/1995; Muhammed İshak Muhammed İbrâhim, Riyad 1418/1997). 2. Ķurretü’l-Ǿayn bi’l-meserreti’l-ĥâśıleti bi’ŝŝevâb li’l-meyyiti ve’l-ebeveyn (nşr. Nizâm Ya‘kūbî, Beyrut 1426/2005). 3. el-Îżâĥ ve’t-tebyîn bi-mesǿeleti’t-telķīn. Önceki eserle birlikte neşredilmiştir. 4. el-İbtihâc bi-eźkâri’l-müsâfiri’l-ĥâc (nşr. Rıdvân Muhammed Rıdvân, Kahire 1371/ 1952; nşr. Ali Rızâ b. Abdullah, Medine 1413/1993). 5. İsticlâbü irtiķāǿi’l-ġuref bi-ĥubbi aķribâǿi’r-Resûl ve źevi’ş-şeref (nşr. Hâlid b. Ahmed Summî Bâbtîn, I-II, Beyrut 1421/2000). İbn Hacer el-Heytemî bu eseri özetleyip yer yer bazı ilâveler yapmış ve eś-ŚavâǾiķu’l-muĥriķa adlı kitabının sonuna eklenmesini istemiştir. 6. (Cüzǿün fîhi) Taĥrîrü’l-cevâb Ǿan mesǿeleti đarbi’d-devâb (nşr. Meşhûr b. Hasan Âlü Selmân - Ahmed eş-Şükayrât, Mecelletü’l-ĥikme, sy. 4 [Leeds 1415/1994], s. 215-257; nşr. Muhammed Hayr Ramazan Yûsuf, Beyrut 1418/1998). 7. el-Cevâhirü’l-mecmûǾa ve’n-nevâdirü’l-mesmûǾa. Cömertliğin fazileti ve cimriliğin kötülüğü hakkında olup hadislere dayanılarak hazırlanmıştır (nşr. Muhammed Hayr Ramazan Yûsuf, Beyrut 1421/2000). 8. el-ĶanâǾa fîmâ yaĥsünü’l-iĥâŧa bihî min eşrâti’s-sâǾa (nşr. Mecdî es-Seyyid İbrâhim, Kahire, ts. [Mektebetü’l-Kur’ân]; nşr. Muhammed b. Abdülvehhâb el-Ukayl, Riyad 1422/2002). 9. el-Ķavlü’l-bedîǾ fi’ś-śalâti Ǿale’l-Ĥabîbi’ş-şefîǾ (Medine 1397/ 1977; Beyrut-Kahire 1407/1987). Âişe el-Bâûniyye bu eseri kaside (urcûze) şeklinde ihtisar etmiştir. Bunların yanında müellifin ǾUmdetü’l-muĥtec fî ĥükmi şaŧranc, el-Ķavlü’t-tâm fî fażli’r-remy bi’s-sihâm,

el-İttiǾâž bi’l-cevâb Ǿan mesâǿili baǾżi’l-vaǾâž, İrtiyâĥu’l-ekbâd bi-erbâĥi fıķdi’l-evlâd ve el-Ecvibetü’d-Dümyâtiyye adlı eserleri sayılabilir (bütün eserleri için bk. eđ-Đavǿü’l-lâmiǾ, VIII, 15-19; Bedr b. Muhammed b. Muhsin el-Ammâş, bk. bibl.).

BİBLİYOGRAFYA:

Sehâvî, eđ-Đavǿü’l-lâmiǾ, IV, 65-68; VIII, 2-32; Süyûtî, Nažmü’l-Ǿikyân (nşr. Philip K. Hitti), New York 1927, s. 152-153; Abdülkādir el-Ayderûsî, en-Nûrü’s-sâfir, s. 18-23; Gazzî, el-Kevâkibü’s-sâǿire, I, 53-54; Keşfü’ž-žunûn, I, 57, 107, 151, 465; II, 1089-1090, 1356; İbnü’l-İmâd, Şeźerât (Arnaût), X, 23-25; Şevkânî, el-Bedrü’ŧ-ŧâliǾ, II, 185-187; Ahlwardt, Verzeichnis, III, 23-24; Brockelmann, GAL, II, 43-44; Suppl., II, 31-33; Îżâĥu’l-meknûn, I, 238; A. J. Arberry, The Chester Beatty Library, A Handlist of the Arabic Manuscripts, Oxford 1955, II, 91-92; W. Popper, “Sakhawi Criticism of Ibn Taghri Birdi”, Studi Orientalistici in Onore di Giorgio Levi Della Vida, Roma 1956, II, 371-389; Abbas el-Azzâvî, et-TaǾrîf bi’l-müǿerriħîn fî Ǿahdi’l-Moġūl ve’t-Türkmân, Bağdad 1376/1957, I, 252-253; F. Rosenthal, A History of Muslim Historiography, Leiden 1968, s. 263-529; C. F. Petry, The Civilian Elite of Cairo in the Later Middle Ages, Princeton 1981, s. 8-14; a.mlf., “al-Saқћāwī”, EI² (İng.), VIII, 881-882; Şâkir Mustafa, et-Târîħu’l-ǾArabî ve’l-müǿerriħûn, Beyrut 1990, III, 177-182; Süleyman el-Hatîb, Fikretü’t-târîħ beyne’s-Seħâvî ve’l-Kâfiyeci, Kahire 1991; Bedr b. Muhammed b. Muhsin el-Ammâş, el-Ĥâfıž es-Seħâvî ve cühûdühû fi’l-ĥadîŝ ve Ǿulûmih, Riyad 1421/2000, I-II; Chase F. Robinson, Islamic Historiography, Cambridge 2003, s. 102, 181-182; Tarif Khalidi, “Islamic Biographical Dictionaries: A Preliminary Assesment”, MW, LXIII/1 (1973), s. 59; Huda Lutfi, “al-Sakhawi’s Kitāb al-Nisā as a Source for the Social and Economic History of Muslim Women during the Fifteenth Century A.D.”, a.e., LXXI/2 (1981), s. 104-124; Adil Yavuz, “Sehâvî ve Halk Dilinde Dolaşan Hadisler Problemi ile İlgili Eseri”, SÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy. 14, Konya 2002, s. 164-187.

Cengiz Tomar