MİLÂT
(الميلاد)
Hz. Îsâ’nın doğum tarihini ve bu tarihi esas alan takvimin başlangıcını belirten terim.
Sözlükte “doğurmak” anlamına gelen vilâd (vilâdet) kökünden türeyen mîlâd “doğum vakti” demektir. Özellikle Hz. Îsâ’nın doğum gününü ve bununla ilgili hıristiyan yortusunu ifade etmek için kullanılır (el-Müncid, “vld” md; İA, VIII, 311). Latince’de “doğum günü”nün karşılığı natalis olmakla birlikte Hz. Îsâ’nın doğumu için “doğum” mânasına gelen ve İngilizce’ye nativity şeklinde geçen nativitas kelimesi kullanılmaktadır.
İnciller’de Îsâ’nın doğduğu gün, ay veya yıl belirtilmemektedir. İlk hıristiyanlar da Îsâ’nın doğumundan çok ölümü ve tekrar dirilmesiyle ilgilendiklerinden bu günü kutlama veya hesaplama yoluna gitmemişlerdir (bk. NOEL). Îsâ’nın doğduğu yılın esas alınması suretiyle takvimin yeniden ayarlanması yaklaşık 527’de Papa I. John’un emriyle Dionysius Exiguus adlı Romalı bir keşiş tarafından gerçekleştirilmiştir. Başta İtalya ve İngiltere olmak üzere zamanla diğer Avrupa ülkelerine yayılan ve XI. yüzyıla gelindiğinde bütün Avrupa’da benimsenen bu sisteme göre zaman “milâttan önce” (Îsâ’dan önce) (BC, “before Christ”) ve “milâttan sonra” (Îsâ’dan sonra) (Lat. AD, “anno Domini”) şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Hıristiyan merkezli BC ve AD kısaltmaları yerine günümüzde özellikle yahudiler tarafından “bilinen devirden önce” ve “bilinen devirden sonra” mânalarına gelen BCE (before Common Era) ve CE (Common Era) kısaltmaları tercih edilmektedir. Bugünkü milât başlangıcı Dionysius’un yanlış hesaplamasından dolayı Îsâ’nın gerçek doğumundan en az dört yıl sonrasını göstermektedir (bk. ÎSÂ).
BİBLİYOGRAFYA:
el-Müncid, Beyrut 1991, “vld” md.; L. H. Gray, “Christmas and Christmas Customs”, A Dictionary of Religion and Ethics (ed. S. Mathews - G. B. Smith), London 1921, s. 96; P. Hughes, A History of the Church, London 1957, s. 148; C. Smith, “Christmas and Its Cycle”, New Catholic Encyclopedia, Washington 1967, III, 656-660; R. L. Foley, “Nativity of Christ”, a.e., X, 250; A. J. Wensinck, “Milâd”, İA, VIII, 311; J. F. Baldovin, “Christmas”, ER, III, 460-461.
Salime Leyla Gürkan