MEYYÂRE

(ميّارة)

Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Meyyâre el-Fâsî (ö. 1072/1662)

Mâlikî fakihi.

15 Ramazan 999’da (7 Temmuz 1591) Fas’ta doğdu ve burada yaşadı. İbn Âşir el-Fâsî, Şehâbeddin Ahmed b. Muhammed el-Makkarî, Ahmed b. Ali es-Sûsî ve Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer el-Battûî’den ders aldı. Devrinde bazı kaynaklarda “zamanının Mâlik’i” diye nitelendirilecek kadar meşhur oldu. Talebeleri arasında Ebû Sâlim el-Ayyâşî, Ebü’l-Abbas Muhammed b. Ahmed el-Ebbâr, Ebû Hâmid Muhammed el-Arabî, Cessûs lakaplı Abdüsselâm b. Hamdûn, Ebû Abdullah Muhammed el-Murâbıt ed-Delâî’nin adları anılmaktadır. Aslen bir yahudi ailesine mensup olan Meyyâre, Fas aristokrasisinin taassubu sebebiyle resmî bir görev alamamış, ailesinin geçimini düğünlerde kadınlara takı kiralamak suretiyle sağlamaya çalışmıştır (Muhammed Haccî, I, 122, 178, 274). Meyyâre 3 Cemâziyelâhir 1072 (24 Ocak 1662) tarihinde Fas’ta vefat etti.

Eserleri. 1. ed-Dürrü’ŝ-ŝemîn ve’l-mevridü’l-maǾîn fî şerĥi’l-Mürşidi’l-muǾîn. Hocası İbn Âşir el-Fâsî’nin Mâlikî mezhebine dair manzum bir ilmihal olan eserinin şerhidir (Fas 1283, 1289, 1292, 1310, 1318; Tunus 1293; kenarında Tetâî’nin Ħıŧaŧu’s-sedâd ve’r-rüşd li-şerĥi Muķaddimeti (Manžûmeti) İbn Rüşd’ü ile, Kahire 1305, 1306, 1309, 1314, 1330, 1373). Esere Muhammed Mehdî b. Muhammed el-Vezzânî (el-Kevâkibü’n-neyyâre ve’l-cevâhirü’l-muħtâre, I-II, Fas 1322) ve İbnü’l-Mukaddem (en-Nücûmü’s-seyyâre Ǿalâ şerĥi Meyyâre, yazmaları için bk. Abdülazîz Binabdullah, s. 82, 143) birer hâşiye, Ca‘fer b. İdrîs el-Kettânî girişine bir şerh yazmıştır (Fevzî Abdürrezzâk, s. 107). 2. Muħtaśarü’d-Dürri’ŝ-ŝemîn (Fas 1289, 1292, 1313, 1318, 1330; Tunus 1293, 1301, nşr. Abdülvehhâb Saâde, Tunus


1989; Kahire 1301, 1303, 1305, 1317, 1323, 1373; Muhammediyye, ts.). el-Mürşidü’l-muǾîn’in küçük şerhi olarak da anılmakta olup üzerine İbnü’l-Hâc Muhammed Tâlib bir hâşiye yazmıştır (Ĥâşiye Ǿalâ Şerĥi’l-Mürşidi’l-muǾîn, I-II, Fas 1293, 1308, 1315). 3. el-İtķān ve’l-iĥkâm fî şerĥi Tuĥfeti’l-ĥükkâm (aĥkâm). Ebû Bekir İbn Âsım’ın Mâlikî fıkhına dair manzum eserinin şerhi olup Ebû Ali İbn Rahhâl’in hâşiyesiyle birlikte basılmıştır (I-II, Fas 1294, 1299; Kahire 1301, 1305, 1306, 1310, 1315; nşr. Abdüllatîf Hasan Abdurrahman, I-II, Beyrut 1420/2000). 4. Fetĥu’l-Ǿalîmi’l-ħallâķ fî şerĥi Lâmiyyeti’z-Zeķķāķ (Şerĥu Lâmiyyeti’z-Zeķķāķ). Ebü’l-Hasan Ali b. Kāsım ez-Zekkāk’ın Mâlikî fıkhına dair manzum eserinin şerhi olan eser Ahmed b. Ali eş-Şeddâdî’nin hâşiyesiyle birlikte yayımlanmıştır (Fas 1298). Kitaba İbnü’r-Ragây Muhammed Yaîş eş-Şâvî de bir hâşiye yazmıştır (nüshaları için bk. Abdülazîz Binabdullah, s. 149). 5. Büstânü fikeri’l-mübhec fî tekmîli’l-Menhec (İkmâlü’l-Menhec, Tekmîlü’l-Menhec). Ebü’l-Hasan ez-Zekkāk’ın el-Menhecü’l-münteħab ilâ uśûli’l-meźheb adlı manzum eserinin tekmilesi olan eser, yine Meyyâre tarafından yapılan şerhi ve Ahmed el-Mencûr’un el-Menhec şerhiyle birlikte basılmıştır (I-II, Fas 1305). Ahmed b. Muhammed es-Sicilmâsî de eser için bir şerh kaleme almıştır (yazma nüshası için bk. a.g.e., s. 98). 6. Zübdetü’l-evŧâb fi’ħtiśâri’l-Ħaŧŧâb. Halîl b. İshak el-Cündî’nin Mâlikî fıkhına dair el-Muħtaśar’ına Hattâb’ın yazdığı şerhin muhtasarıdır (Dârü’l-kütübi’n-Nâsıriyye, nr. 520; Hizânetü’l-Karaviyyîn, nr. 1158; ayrıca bk. a.g.e., s. 143). 7. İltiķāŧü’d-dürer mimmâ kütibe Ǿale’l-Muħtaśar. Halîl b. İshak’ın eseri için kaleme aldığı şerhtir (Dârü’l-kütübi’n-Nâsıriyye, nr. 2490; Hizânetü’l-Karaviyyîn, nr. 456; ayrıca bk. a.g.e., s. 143). 8. Tuĥfetü’l-aśĥâb ve’r-refeķa bi-baǾżi mesâǿili beyǾi’ś-śafķa (Fas, ts.; Tunus, el-Mektebetü’l-vataniyye, nr. 281 [müellif nüshası]; ayrıca bk. Muhammed Haccî, I, 306-307). 9. Naśîĥatü’l-muġterrîn ve kifâyetü’l-mużŧarrîn fi’t-tefrîķ beyne’l-müslimîn bi-mâ lem yenzilühû rabbü’l-Ǿâlemîn ve lâ câǿe bihi’r-resûlü’l-emîn (Rabat el-Hizânetü’l-âmme, nr. 923/K; Rabat el-Hizânetü’l-melekiyye, nr. 7248; eserin muhtevası için ayrıca bk. Kādirî, III, 345; Muhammed Haccî, I, 178-179, 279-280). Fas’ta yerli tâcirlerin, İslâmiyet’i kabul etmiş yahudilere diğer müslümanlardan farklı muamele uygulayarak onları pazarlara sokmamaları üzerine kaleme alınmıştır. M. G. Arenal eseri bir makalesinde incelemiştir (“Nasihat al-Mugtarrin of Muhamad Mayyara [d. 1072/1662]: A Collection of Fatwas on the Bildiyyin of Fez”, The Maghreb Review, XVI/1-2 [London 1991], s. 84-94). 10. Nažmü’l-leǿâlî ve’d-dürer (el-Hizânetü’l-melekiyye, nr. 855, 12512; el-Hizânetü’l-âmme, nr. 931/K, 3702/Z).

BİBLİYOGRAFYA:

Ayyâşî, İķtifâǿü’l-eŝer baǾde źehâbi ehli’l-eŝer (nşr. Nüfeyse ez-Zehebî), Dârülbeyzâ 1996, s. 114-115; Kādirî, Neşrü’l-meŝânî, II, 120-121; III, 345; a.e. (MevsûǾatü aǾlâmi’l-Maġrîb içinde, nşr. Muhammed Haccî - Ahmed Tevfîk), Beyrut 1417/1996, III, 1285; IV, 1500-1501; a.mlf., İltiķāŧü’d-dürer (nşr. Hâşim el-Alevî el-Kāsımî), Beyrut 1403/1983, s. 151-153, 306; Serkîs, MuǾcem, II, 1821-1822, 1919; Brockelmann, GAL, II, 341, 613; Suppl., II, 700; Abdullah Kennûn, en-Nübûġu’l-Maġribî fi’l-edebi’l-ǾArabî, Beyrut 1395/1975, I, 259; Muhammed Haccî, el-Ĥareketü’l-fikriyye bi’l-Maġrib, Muhammediye 1396/1976, I, 122, 144, 145, 155, 178-179, 274, 279-280, 306-307, 371; M. Âbid el-Fâsî, Fihrisü maħŧûŧâti Ħizâneti’l-Ķaraviyyîn, Dârülbeyzâ 1399-1403/1979-83, I, 428-429, 455; II, 366-367, 394-395, 522, 537; III, 244-245; Abdülazîz Binabdullah, MaǾlemetü’l-fıķhi’l-Mâlikî, Beyrut 1403/1983, s. 73, 82, 84, 86, 98, 124, 143, 148, 149, 162; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), VI, 11-12; Muhammed el-Menûnî, Delîlü maħŧûŧâti Dâri’l-kütübi’n-Nâśıriyye, Muhammediye 1405/1985, s. 47, 56, 57, 58, 60, 68, 76, 103, 161, 169, 178, 187, 192; a.mlf., Ķabes min Ǿaŧâǿi’l-maħŧûŧi’l-Maġribî, Beyrut 1999, II, 547, 550, 927; Fevzî Abdürrezzâk, el-MaŧbûǾâtü’l-ĥaceriyye fi’l-Maġrib, Rabat 1406/1986, s. 64, 69, 71, 72, 83, 102, 103, 107; Ömer Ferruh, MeǾâlimü’l-edebi’l-ǾArabî fi’l-aśri’l-ĥadîŝ, Beyrut 1406/1986, II, 662-665.

Ahmet Özel