MERDÂVÎ, Yûsuf b. Muhammed
(يوسف بن محمّد المرداوي)
Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddîn Yûsuf b. Muhammed b. Abdillâh el-Merdâvî (ö. 769/1367)
Hanbelî fakihi, kādılkudât.
Yaklaşık 700 (1301) yılında Dımaşk’ta doğdu. Ebû Bekir İbn Abdüddâim, Kādılkudât Takıyyüddin Süleyman b. Hamza, Şemseddin İbn Müsellem, Fâtıma bint Abdurrahman el-Ferrâ, Hediyye bint Asker ve Necmeddin el-Kuhfâzî gibi hocalardan hadis, fıkıh, usul ve Arap diliyle ilgili dersler aldı. Tahsilini tamamladıktan sonra el-Câmiu’l-Muzafferî’de ders okuttu ve fetva vermeye başladı. Talebeleri arasında damadı Şemseddin İbn Müflih’in adı anılmaktadır. Kadı Alâeddin İbnü’l-Müneccâ’nın Ramazan 750’de (Kasım 1349) ölümü üzerine Şam Hanbelî kadısı (kādılkudât) oldu ve bu görevini Ramazan 767 (Mayıs 1366) tarihine kadar sürdürdü. Öğrencilere karşı yumuşak, idarecilere karşı sert tavırlarıyla tanınan Merdâvî’nin giyim kuşam gibi bazı hususlarda sıra dışı davranışlar sergilediği kaydedilir. Merdâvî 8 Rebîülevvel 769’da (2 Kasım 1367) Sâlihiye’de vefat etti ve Kāsiyûn Mezarlığı’nda Muvaffakuddin İbn Kudâme’nin türbesine gömüldü.
Eserleri. 1. el-Vâżıĥu’l-celî fî naķżi ĥükmi İbn Ķāđi’l-Cebel el-Ĥanbelî. Merdâvî bu eserini, Hanbelî âlimi İbn Kādi’l-Cebel’in el-Münâķale ve’l-istibdâl bi’l-evķāf adlı eserinde belirttiği, harap olmamış vakıfların satılamayacağına dair görüşlerine reddiye olarak yazmış ve herhangi bir maslahat sebebiyle vakfın satışının câiz olacağını savunmuştur (nşr. Muhammed Süleyman el-Eşkar, Küveyt 1409/1989; MecmûǾ fi’l-münâķale ve’l-istibdâl bi’l-evķāf içinde). 2. Kifâyetü’l-müstaķniǾ fî edilleti’l-MuķniǾ. İbn Kudâme’nin el-MuķniǾinin şerhi niteliğinde olan eser kaynaklarda Eĥâdîŝü’l-aĥkâm, Muħtaśaru Eĥâdîŝi’l-aĥkâm ve el-İntiśâr adlarıyla da anılmaktadır (nşr. Abdullah b. Muhammed b. Âyid ez-Zehrânî [yüksek lisans tezi, I-III, 1411/1990], Câmiatü Ümmi’l-kurâ külliyyetü’ş-şerîa, Mekke).
BİBLİYOGRAFYA:
Yûsuf b. Muhammed el-Merdâvî, el-Vâżıĥu’l-celî fî naķżi ĥükmi İbn Ķāđi’l-Cebel el-Ĥanbelî (MecmûǾ fi’l-münâķale ve’l-istibdâl bi’l-evķāf içinde, nşr. M. Süleyman el-Eşkar), Küveyt 1409/1989, s. 125-136; İbn Kādi’l-Cebel, el-Münâķale ve’l-istibdâl bi’l-evķāf (a.e. içinde), s. 47-48; Zehebî, el-MuǾcemü’l-muħtaś (nşr. M. Habîb el-Hîle), Tâif 1408/1988, s. 301; İbn Hacer, ed-Dürerü’l-kâmine, IV, 470; İbnü’l-Irâkī, eź-Źeyl Ǿale’l-Ǿİber (nşr. Sâlih Mehdî Abbas), Beyrut 1409/1989, I, 100, 193, 244-245; II, 294-295; Burhâneddin İbn Müflih, el-Maķśadü’l-erşed (nşr. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymîn), Riyad 1410/1990, III, 145-147; Sehâvî, eđ-Đavǿü’l-lâmiǾ, X, 332; Nuaymî, ed-Dâris fî târîħi’l-medâris (nşr. Ca‘fer el-Hasenî), Dımaşk 1370/1951, II, 42-43; Ebü’l-Yümn el-Uleymî, el-Menhecü’l-aĥmed (nşr. Abdülkādir el-Arnaût - Hasan İsmâil Merve), Beyrut 1997, V, 128-130; a.mlf., ed-Dürrü’l-münađđad fî źikri aśĥâbi’l-İmâm Aĥmed (nşr. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymîn), Kahire 1412/1992, II, 542; İbn Tolun, el-Ķalâǿidü’l-cevheriyye fî târîħi’ś-Śâliĥiyye (nşr. Muhammed Ahmed Dehmân), Dımaşk 1401/1981, II, 494-496; İbn Humeyd, es-Süĥubü’l-vâbile Ǿalâ đarâǿiĥi’l-Ĥanâbile (nşr. Bekir b. Abdullah Ebû Zeyd - Abdurrahman b. Süleyman el-Useymîn), Beyrut 1416/1996, III, 1177-1179.
Ferhat Koca