MANSÛR b. SELÎM

(منصور بن سليم)

Ebü’l-Muzaffer Vecîhüddîn Mansûr b. Selîm b. Mansûr el-Hemdânî el-İskenderî (ö. 673/1275)

Fıkıh, hadis ve tarih âlimi.

8 Safer 607’de (1 Ağustos 1210) İskenderiye’de doğdu. İbnü’l-İmâdiyye olarak da bilinir. İlk öğrenimini İskenderiye’de gördü. Ardından Mısır, Suriye ve Irak bölgelerini dolaştı; Dımaşk, Hama, Halep, Harran, Musul ve Mekke’ye gitti. Bağdat’ta bir süre kalıp hadis ve fıkıh tahsil etti. Hocaları arasından Muhammed b. İmâd el-Harrânî, İskenderiyeli Mâlikî fakihi ve kıraat âlimi Ebü’l-Kāsım Abdurrahman b. Abdülmecîd es-Safrâvî, İbnü’l-Katîî diye bilinen Ebü’l-Hasan Muhammed b. Ahmed el-Bağdâdî, İbn Rûzbih olarak anılan muhaddis Ebü’l-Hasan Ali b. Ebû Bekir zikredilebilir. İlmî seyahatlerini tamamladıktan sonra 639’da (1241-42) İskenderiye’ye döndü ve şehrin muhtesibi oldu. Bu arada Silefî’nin Âdiliyye (Hâfızıyye) adıyla bilinen medresesine hoca tayin edildi. Talebeleri içinde Abdülmü’min b. Halef ed-Dimyâtî gibi âlimler bulunmaktadır. Mansûr b. Selîm Şâfiî mezhebine mensup, hadis öğretimiyle meşgul olan münekkit bir âlimdi. Okuttuğu hadis kitapları arasında Şâfiî’nin es-Sünen’inin Müzenî rivayetinin yer aldığı bilinmektedir. Mansûr 21 Şevval 673’te (19 Nisan 1275) İskenderiye’de vefat etti. 677’de (1278) öldüğü de söylenmektedir.

Eserleri. 1. ed-Dürretü(Dürerü)’s-seniyye fî târîħi(aħbâri)l-İskenderiyye. İbn Hacer el-Askalânî bu eserden faydalanmıştır (Lisânü’l-Mîzân, IV, 56, 139). 2. Tuĥfetü ehli’l-ĥadîŝ fî îśâli icâzâti’l-ķadîm bi’l-ĥadîŝ. Hocalarıyla hocalarının hocalarının, onların da bazı hocalarının icâzet kayıtlarını güvenilir eserlerden toplayıp bir araya getirdiği, bunlardan kendisine muttasıl bir senedle ulaşanlarla adı geçen hocaların hayatları hakkında kısa bilgiler verdiği bir kitaptır. Eser alfabetik olup adı Muhammed olanlar en başta zikredilmiştir. Georges Vajda bu çalışmayı bir makalesinde değerlendirmiştir (bk. bibl.). 3. Źeylü Tekmileti’l-İkmâl. İbn Mâkûlâ’nın el-İkmâl’ine İbn Nukta’nın Tekmiletü’l-İkmâl adıyla yazdığı zeylin zeylidir. Kahire’de bir nüshasının olduğu bildirilmektedir. İbn Hacer’in el-Müǿtelif ismiyle bahsettiği eser (Lisânü’l-Mîzân, III, 308) bu kitap olmalıdır. 4. Źeylü’t-Taķyîd li-MaǾrifeti ruvâti’s-sünen (ricâli’s-sünen) ve’l-mesânîd. İbn Nukta’nın et-Taķyîd’ine yazdığı bir zeyildir. Mansûr b. Selîm’in kaynaklarda adı geçen diğer eserlerinden bazıları şunlardır: el-ErbaǾûne’l-büldâniyye (Georges Vajda bu eserin Silefî’ye ait olduğunu, Mansûr’un onu tahrîc ettiğini kaydeder), Meşyeħatü İbni’l-Burhân Muĥammed b. ǾAbdirraĥmân el-Ezdî, Meşyeħatü İbni’l-Maķdisiyye Muĥammed b. el-Ĥasan es-Sefâkusî, el-Müstecâd min fevâǿidi Baġdâd, Reyyü’l-ǾÂŧış ve ünsü’l-vâĥiş.


BİBLİYOGRAFYA:

Birzâlî, Meşyeħatü ķāđi’l-ķuđât Bedreddin İbn CemâǾa (nşr. Muvaffak b. Abdullah b. Abdülkādir), Beyrut 1408/1988, II, 544-547; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, XXIII, 296; a.mlf., Teźkiretü’l-ĥuffâž, IV, 1467-1468; Fâsî, Źeylü’t-Taķyîd fî ruvâti’s-sünen ve’l-mesânîd (nşr. Kemâl Yûsuf el-Hût), Beyrut 1410/1990, I, 347; II, 285; İbn Hacer, Lisânü’l-Mîzân, III, 308; IV, 56, 139; Süyûtî, Ŧabaķātü’l-ĥuffâž (Lecne), s. 512; Keşfü’ž-žunûn, I, 281-282; II, 1637; Îżaĥu’l-meknûn, I, 458, 545, 604; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, II, 474; Kettânî, er-Risâletü’l-müsŧetrafe, s. 117; Brockelmann, GAL, I, 355; Suppl., I, 573, 602; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), VII, 300; G. Vajda, “La liste d’autorités (Tuĥfat Ahl al-Ĥadīŧ fî Īśāl İğāzat al-Qadīm bil-Ĥadīŧ) de Manśūr b. Salīm Wağīh ad-Dīn al-Hamdânî”, JA, CCLIII (1965), s. 341-406.

Abdullah Aydınlı