JUYNBOLL, Theodorus Willem
(1866-1948)
Hollandalı şarkiyatçı.
11 Mart 1866’da doğdu; Abraham Willem Theodorus Juynboll’ün oğludur. Leiden Üniversitesi’nde İslâm hukuku ve Sâmî diller okudu; Arapça hocası ünlü şarkiyatçı Michael Jan de Goeje’dir. 1893 yılında, rehin konusunda Şâfiî hukukunda yer alan görüşlerin kaynaklarını ve Hollanda’nın Uzakdoğu sömürgeleri üzerindeki etkilerini ele aldığı teziyle hukuk doktoru oldu; ertesi yıl da Sâmî diller alanında doktora yaptı. 1896’da Cava adasında bulunan Malang’a hukukî işlerden sorumlu sömürge subayı olarak gitti; ancak 1899’da sağlığının bozulmasından dolayı geri döndü ve 1903’te Leiden Üniversitesi Kütüphanesi Doğu Elyazmaları Bölümü’nün
başına getirildi. Bu görevinin yanı sıra 1910-1918 yılları arasında Lahey Askerî Akademisi’nde İslâm hukuku ve Hollanda sömürgelerindeki geleneksel yerli hukuk hakkında dersler verdi. Yaptığı ilmî çalışmalarla 1914’te Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi’ne üye kabul edilen Juynboll, 1917 yılında Martinus Thodorus Houtsma’nın yerine Utrecht Üniversitesi İbrânîce ve Eski Yahudilik Kürsüsü’ne hoca tayin edildi. 1928 yılından itibaren, asıl uzmanlık alanına giren Hollanda’nın Uzakdoğu’daki sömürgelerinde görev yapacak öğrencilere bu ülkelerdeki İslâm hukuku konusunda ders vermeye başladı. 1936’da emekliye ayrıldı ve 8 Eylül 1948 tarihinde öldü.
Juynboll, Hollanda’daki İslâmî araştırmaların sömürge yönetiminin ihtiyaçlarına paralel biçimde geliştiği bir dönemde yetişmiş bir şarkiyatçıdır. Doktora tezlerinden birisiyle Şâfiîlik hakkındaki el kitabı ve makalelerinin çoğu sömürgelerdeki İslâm üzerinedir. Ayrıca sömürge subaylarının eğitimiyle ilgilendiği gibi kendisi de birkaç yıl aynı görevi yapmıştır. Dolayısıyla onun ilim adamlığı ve kariyeri, ülkesinin Uzakdoğu’da bir sömürge gücü olarak bulunmasıyla yakın bağlantı içerisindedir. Diğer tanınmış Hollandalı şarkiyatçılar Christiaan Snouck-Hurgronje, W. J. A. Kernkamp ve W. Pijper gibi Juynboll de I. Dünya Savaşı’ndan sonra Hollanda’da sömürge politikasının devamı veya değişmesi üzerinde ortaya çıkan siyasî tartışmalara katılmamıştır. Onun sömürgelerdeki İslâm hakkında kaleme aldığı ve hepsi de Hollandaca olan makalelerinin hiçbiri bu sömürgelerin geleceği hakkında ne düşündüğünü gösteren bir ipucu vermez.
Eserleri. 1. Handleiding tot de kennis van de Mohammedaansche wet volgens de leer der sjâfi’itische school (Leiden 1903). Juynboll’ün en önemli eseri olup Hollanda’nın Uzakdoğu’daki sömürgelerinde Şâfiî hukukunun uygulanışı hakkındadır. Müellif, Şâfiî hukuku el kitabı mahiyetindeki bu çalışmasında hocası Snouck-Hurgronje’nin eserlerinden de faydalanarak önce usûl-i fıkhı tenkidî bir şekilde ele alır, ardından İslâm hukukunun çeşitli konularıyla ilgili ayrıntılı bilgiler verir. Birçok defa basılan kitap Almanca (1910) ve İtalyanca’ya da (1916) çevrilmiştir. 2. Catalogus codicum arabicarum bibliothecae academiae Lugduno-Batavae (I-II, Leiden 1907). Juynboll ile Michael Jan de Goeje’nin ortak çalışması olup Leiden Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki yazmaların katalogudur; ihtiyaca cevap veremez hale gelince sonradan çıkarılan yeni kataloga dahil edilmiştir. Juynboll ayrıca Yahyâ b. Âdem’in Kitâbü’l-Ħarâc’ının tenkitli neşrini (Livre de l’impôt foncier, Leiden 1896) ve Śaĥîĥ-i Buħârî’nin, L. Krehl tarafından başlanan neşrinin IV. cildini de (Leiden 1908) hazırlamıştır. Bunlardan başka çeşitli dergilerde çıkan çok sayıda makalesi ve The Encyclopaedia of Islam’ın birinci ve ikinci baskılarında yayımlanmış kırk kadar maddesi bulunmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in Woord en Beeld, Amsterdam 1938, s. 769; J. Gonda, “In Memoriam Theodorus Willem Juynboll”, Jaarboek der Rijksuniversiteit to Utrecht 1947-1948; J. Fück, Die Arabischen Studien in Europa, Leipzig 1955, s. 325-326; J. Brugman - F. Schröder, Arabic Studies in the Netherlands, Leiden 1979, s. 46-47; Abdurrahman Bedevî, MevsûǾatü’l-Müsteşriķīn, Beyrut 1984, s. 442; Frederick de Jong, “A Survey of Middle Eastern Studies in the Netherlands: Academic Tradition, Present Day Programms, Research and Working Conditions”, Middle East Studies. International Perspectives on the State of the Art (ed. Tareq Y. Ismael), New York 1990, s. 151 vd.; a.mlf., “Middle Eastern Studies in the Netherlands”, MESA Bulletin, XX/2 (1986), s. 175.
Frederıck de Jong