İBNÜ’r-RABVE

(ابن الربوة)

Ebû Abdillâh Nâsırüddîn Muhammed b. Ahmed b. Abdilazîz el-Konevî ed-Dımaşkī (ö. 764/1363)

Hanefî fakihi.

Aslen Konyalı olup 679 (1280) yılı başlarında Dımaşk’ta doğdu ve burada yaşadı. Radıyyüddin İbrâhim b. Süleyman el-Mantıkī’den Burhâneddin el-Mergīnânî’nin el-Hidâye adlı eserini okuyarak 721 (1321) yılında fetva icâzeti aldı. Ayrıca Sadreddin Ali el-Hanefî ve İbn Balaban’dan fıkıh öğrendi. Fıkıh, usûl-i fıkıh, ferâiz ve Arapça gramerinde uzmanlaştı. Dımaşk’taki Yelboğa el-Yahyâvî Camii’nde müderris ve hatip olarak görev yaptı. el-Mukaddemiyyetü’l-Cevvâniyye Medresesi’nde ders verdi. Ebû İshak Burhâneddin İbrâhim b. Mûsâ b. Eyyûb el-Ebnâsî kendisinden ders ve fetva icâzeti aldı. 759’da (1358) gittiği Kahire’de bir süre ikamet etti. Hac görevini yerine getirdikten sonra Dımaşk’a döndü ve 20 Cemâziyelevvel 764 (7 Mart 1363) tarihinde burada vefat ederek Sûfiye Kabristanı’na defnedildi.

İbnü’r-Rabve’nin eserlerinden, yalnız Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin usûl-i fıkha dair Menârü’l-envâr’ının muhtasarı olan Ķudsü’l-esrâr fi’ħtiśâri’l-Menâr günümüze ulaşmıştır (Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 664/1, vr. 1-14; Lâleli, nr. 3658, vr. 86-105). Kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: Şerĥu’l-Menâr, el-Mevâhibü’l-Mekkiyye fî şerĥi Ferâǿiżi’s-Sirâciyye, ed-Dürrü’l-münîr fî ĥalli işkâli’l-kebîr (Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî’nin el-CâmiǾu’l-kebîr’inin şerhidir). Ayrıca Kâtib Çelebi, Habbâzî’nin eksik kalan el-Hidâye şerhini Tekmiletü’l-fevâǿid adıyla tamamladığını kaydeder (Keşfü’ž-žunûn, II, 2033).

BİBLİYOGRAFYA:

İbn Râfi‘, el-Vefeyât (nşr. Sâlih Mehdî Abbas - Beşşâr Avvâd Ma‘rûf), Beyrut 1402/1982, II, 256-258; İbn Kesîr, el-Bidâye, XIV, 300; Kureşî, el-Cevâhirü’l-muđıyye, III, 42-43; İbnü’l-Irâkī, eź-Źeyl Ǿale’l-Ǿİber (nşr. Sâlih Mehdî Abbas), Beyrut 1409/1989, I, 115-117; Makrîzî, es-Sülûk, III/1, s. 88; İbn Kādî Şühbe, et-Târîħ (nşr. Adnân Dervîş), Dımaşk 1994, II, 412; III, 98, 117, 235; İbn Hacer, ed-Dürerü’l-kâmine, III, 327; İbn Tağrîberdî, en-Nücûmü’z-zâhire, XI, 83; İbn Kutluboğa, Tâcü’t-terâcim fî ŧabaķāti’l-Ĥanefiyye, Bağdad 1962, s. 61; Nuaymî, ed-Dâris fî târîħi’l-medâris (nşr. Ca‘fer el-Hasenî), Kahire 1988, I, 598; İbn İyâs, BedâǿiǾu’z-zühûr, I/2, s. 9; Keşfü’ž-žunûn, I, 570; II, 1247, 1824, 2003, 2033; Leknevî, el-Fevâǿidü’l-behiyye, s. 156; Tebrîzî, Reyĥânetü’l-edeb, Tebriz 1347 hş., VII, 532; Brockelmann, GAL, II, 251; Suppl., II, 265; Kahhâr Mukīmî, “İbn Rabve”, DMBİ, III, 546-547.

Cengiz Kallek