GÂLİB b. ABDULLAH
غالب بن عبد الله
Gâlib b. Abdillâh b. Mis’ar el-Kinânî (ö.48/668’den sonra)
Sahâbî.
Kinâneoğullarına mensup olduğu için Kinânî, onun alt kollan Leys ve Kelb kabilelerine nisbetle de Leysî ve Kelbî diye anılır. Hayatına dair fazla bilgi vermeyen kaynaklar, daha çok onun başarılı bir kumandan olarak katıldığı savaşlardan söz eder. Hz. Peygamber, 2. yılın 10 Şevvalinde (5 Nisan 624) Benî Süleym ve Gatafân kabilelerine Gâlib b. Abdullah’ın kumandasında bir seriyye gönderdi. Düşmanı bozguna uğratan müslümanlar dört gün sonra pek çok ganimet elde ederek geri döndüler.
7. yılın Ramazan ayında (Ocak 629) Resûl-i Ekrem yine Gâlib b. Abdullah kumandasında 130 kişilik bir birliği, Meyfaa mevkiinde oturan Uvâl ve Abd b. SaǾlebe oğulları üzerine şevketti. Meyfaa Seferi diye anılan bu savaşta düşmanın ileri gelenleri öldürüldü ve ganimet elde edildi. 8. yılın Safer ayında ise (Haziran 629) Hz. Peygamber Gâlib’i on, on dokuz veya altmış kişi olduğu rivayet edilen bir birliğin başında Mekke ile Medine arasındaki Kedîd bölgesinde ikamet eden, Kinâneoğulları’ndan Benî Leys’e mensup Mülevvehoğulları üzerine gönderdi. Bu kabileden birçok kişi Hendek Gazvesi’nde Medine’yi kuşatanlar arasında yer almıştı. Birlik ele geçirdiği ganimetlerle geri döndü. Medine’ye iki günlük mesafedeki Fedek yakınlarında oturan Mürreoğulları da Hendek Gazvesi’nde müşrik ordusunda yer almışlar, ayrıca 7 yılında (628-29) Beşîr b. SaǾd kumandasındaki otuz kişilik birliğin yirmi sekiz mücahidini şehid etmişlerdi. Hz. Peygamber onları cezalandırmak amacıyla 8. yılın Safer ayında (Haziran 629) Zübeyr b. Avvâm’ın kumandasında 200 kişilik bir birlik hazırladı. Bu arada Mülevvehoğulları baskınından dönen Gâlib b. Abdullah’ın başarılarını dikkate alan Resûl-i Ekrem, Mürreoğullan’na gönderilmek üzere hazırladığı birliğin başına Zübeyr b. Avvâm’ın yerine Gâlib’i getirdi. Mürre Seferi diye anılan bu savaşta pek çok müşrik öldürüldü, birçok ganimet ve esir elde edildi.
Hz. Peygamber’in Mekke’nin fethinde yol güvenliğini sağlamakla görevlendirdiği Gâlib b. Abdullah’ın Hz. Ömer devrinde Kâdisiye Savaşı’nda önemli yararlıklar gösterdiği ve Hürmüz’ü öldürdüğü, Muâviye döneminde ise Ziyâd b. Ebîh tarafından 48 (668) yılında Horasan’a vali tayin edildiği kaynaklarda zikredilmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
Müsned, III, 336, 467-468; Ebû Dâvûd, “Cihâd”, 114; Vâkıdî, el-Megazî, I, 5, 6; II, 723-727, 750-752; İbn Hişâm, es-Sîre, IV, 623; İbn SaǾd, et-Tabakât, II, 119, 124-126; İbn Habîb, el-Muhabber, s. 117, 119, 120; Buhârî, et-Târîhu’l-kebîr, VII, 98-99; Taberî, Târih (Ebü’l-Fazl), II, 483; III, 22-23, 27-28, 154, 157, 494; İbn Abdülber, el-İstiǾâb, III, 183; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gâbe (Bennâ), IV, 336; İbn Seyyidünnâs, ǾUyûnul-eser, II, 147, 150-152; İbn Hacer, el-İsâbe, III, 183-184; Şâmî, Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd (nşr. Mustafa Abdülvâhid v.dğr.), Kahire 1407/1986, VI, 211, 217-223; Diyarbekrî, Tarîhu’l-hamîs, II, 67; Ziriklî, el-AǾlâm, V, 303; Mahmud Esad, İslâm Tarihi, s. 767; Köksal, İslâm Tarihi (Medine), VIII, 32-42.
Hüseyin Algül