FUÂD SEYYİD

فؤاد سيّد

Fuâd b. Seyyid İmâre (ö.1916-1967)

Yazma eserlerle ilgili çalışmalarıyla tanınan Mısırlı âlim.

20 Ekim 1916’da Kahire’de doğdu. Ana okulu ve dört yıllık ilkokul tahsili dışında öğrenim görmedi. Ekonomik sebepler yüzünden 1929 yılında daha çocuk yaşta iken çalışmaya başladı. Önce Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye matbaasına dizgici olarak girdi, daha sonra da el-Hizânetü’t-Teymûriyye’de görev aldı. Bu sayede kütüphaneye gelen birçok ilim adamıyla tanışma fırsatı buldu. Buradaki gayret ve başarısından dolayı kütüphane müdürü Mansûr Fehmî tarafından 1937 yılında Arapça yazmalar bölümünde görevlendirildi. Bu bölümde, yazmalar konusunda büyük bir otorite olan hocası Muhammed Abdürresûl’den kısa sürede birçok şey öğrendi.

Bütün mal varlıkları ile hayatlarını Arapça yazmalar uğruna vakfetmiş olan Mahmûd b. Telâmîz eş-Şinkītî, Ahmed Zeki Paşa ve Ahmed Teymur Paşa ekolünün takipçisi olan Fuâd Seyyid bir süre hayatını kitap istinsah ederek kazandı ve bu sayede yazmalar konusunda uzmanlaştı. 1940’lı yıllarda Louis Massignon, Gaston Wiet, Ch. Kuentz, U. Rizzitano ve G. C. Anawati gibi şarkiyatçılar yanında Zâhid el-Kevserî, Halîl Hâlidî, Muhammed Kürd Ali, Hasan Hüsnî Abdülvehhâb,


Hayreddin ez-Ziriklî ve Hamed el-Câsir gibi İslâm araştırmacıları ile de sıkı irtibat ve iş birliği içine girdi. 1951’de Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’deki yazma eserlerle matbu eserlerin tasnif edilmesi kararlaştıranca yazmalar bölümünün başına Fuâd Seyyid getirildi ve bu tarihten itibaren “emînü’l-mahtûtât” lakabıyla anılmaya başlandı. 1956-1962 yılları arasında Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’deki yazma eserlerle ilgili dört ciltlik bir katalog yayımladı. Arap Birliği, 1946’da Arapça yazmaları neşretmek üzere Ma‘hedü ihyâi’l-mahtûtâti’l-Arabiyye’yi kurunca ilk olarak müracaat edilen uzmanlardan biri de Fuâd Seyyid oldu ve 1954 yılında bu enstitüde görevlendirildi. 1954-1964 arasında çıkan bütün katalogları Fuâd Seyyid neşretti. Ayrıca 1961’de el-Meclisü’l-a’lâ li’ş-şüûni’l-İslâmiyye’nin İslâmî eserleri ihya maksadıyla kurduğu komisyona üye seçildi. 1966’da da Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’ye bağlı olarak kurulan Merkezü tahkîki’t-türâs’a hoca tayin edildi. 1951 ve 1964 yıllarında, Mısır hükümeti tarafından nâdir yazmaların filminin çekilmesi amacıyla Yemen’e gönderilen heyette bulundu. Fuâd Seyyid burada İsmâiliyye ve Mu‘tezile mezheplerine ait değerli kaynak eserler tesbit etti. Bu tesbitleri ona İslâm dünyasında seçkin bir mevki kazandırdı. 1957’de de Sînâ’daki Sainte Catherine Manastırı Kütüphanesi’nde bulunan değerli yazmalarla ilgili bir rapor hazırladı.

Vefatından altı ay kadar önce Napoli’deki İnstituto Universitario Orientale’de misafir profesör olarak görev alan ve burada Arapça yazmalarla tenkitli metin neşrinin esasları konusunda dersler veren Fuâd Seyyid 2 Ramazan 1387 (3 Aralık 1967) tarihinde öldü.

Eserleri. A) Tahkik ve Neşirleri. 1. İbn Cülcül el-Endelüsî, Ŧabaķātü’l-eŧıbbâǿ ve’l-ĥükemâǿ (Kahire 1955). 2. İbn Se-müre el-Ca‘dî, Ŧabaķātü fuķahâǿi’l-Yemen (Kahire 1957). 3. Ahmed b. Emîn eş-Şinkītî, el-Vasîŧ fî temcimi üdebâǿi Şinķīŧ (Kahire 1958). 4. Zehebî, el-Ǿİber fi ħaberi men ġaber (II-III. ciltleri, Kuveyt 1961). 5. Takıyyüddin el-Fâsî, el-Ǿİķdü’ŝ-ŝemîn (II-VII. ciltleri, Kahire 1962-1967). 6. İdrîsî, Nüzhetü’l-müştâķ fi’ħtirâķı’l-âfâķ (Roma 1971, Yemen’in coğrafyasıyla ilgili bölüm). Ayrıca Ebü’l-Kāsım el-Belhî’nin Maķālâtü’l-İslâmiyyîn, Kādî Abdülcebbâr’in Fażlü’l-iǾtizâl ve ŧabaķātü’l-MuǾtezile, Hâkim el-Cüşemî’nin Şerĥu’l-Ǿuyûn adlı eserlerinin bazı bölümlerini Fażlü’l-iǾtizâl ve ŧabaķātü’l-MuǾtezile adıyla neşre hazırlamıştır (Tunus 1393/1974).

B) Yazma Eserlerle İlgili Olarak Hazırladığı Fihristler. 1. İbn Sînâ: müǿellefâtühû ve şürûĥuha’l-maĥfûža bi-Dâri’l-kütübi’l-Mıśriyye (Kahire 1950). 2. Fihrisü’l-maħŧûŧâti’l-muśavvere bi-MaǾhedi’l-maħŧûŧâti’l-ǾArabiyye (I-IV, Kahire 1954-1964). 3. Fihrisü maħŧûŧâti muśŧalaĥi’l-ĥadîŝ (Kahire 1956). 4. Fihristü’l-maħŧûŧât 1936-1955 (I-III, Kahire 1961-1963). Son iki eser Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’deki yazmalarla ilgili kataloglardır.

Fuâd Seyyid’in çeşitli dergilerde birçok ilmî makalesi de yayımlanmıştır.

BİBLİYOGRAFYA:

Mahmûd M. et-Tanâhî, “Fuǿâd Seyyid: el-Ǿâlimü’lleźî feķadnâhü”, Mecelletü’l-Mecelle, sy. 135, Kahire 1968, s. 40-46; “Fî Źikrâ Fuǿâd Seyyid-In Memoriam Fouad Seyyid”, MIDEO, XI (1971), s. 580-583; Imperto Ritzitāno, “MaǾa esâtiźetî ve zümelâǿî fi’l-câmiǾati’l-Mıśriyye”, Mecelletü’l-Edîbi’l-Lübnâniyye, Beyrut 1974, s. 24-25; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), V, 160-161.

Eymen Fuâd es-Seyyid