EBÛ SÂLİH es-SEMMÂN
أبو صالح السمان
Ebû Sâlih Zekvân b. Abdillâh et-Teymî (ö. 101/719-20)
Hadis hâfızı, tâbiî.
Hz. Ömer devrinde (634-644) doğdu. Gatafanoğulları’ndan Cüveyriye bint Ahmes’in (Hâris) mevlâ*sı idi. Kûfe’ye zeytinyağı ve tereyağı götürüp sattığı için “Zeyyât” ve “Semmân” lakaplarıyla anıldı. Sa‘d b. Ebû Vakkas, Âişe, Ebû Hüreyre, Abdullah b. Abbâs, Ebû Saîd el-Hudrî, Abdullah b. Ömer gibi sahâbîlerden hadis öğrendi. Ebû Hüreyre’ye daha çok talebelik etmesi sebebiyle ondan hadis rivayet edenlerin doğru mu yalan mı söylediklerini iyi bilirdi. Kendisinden oğulları Süheyl, Sâlih ve Abdullah ile A‘meş, Abdullah b. Dînâr, Zührî ve Yahyâ b. Saîd el-Ensârî gibi muhaddisler rivayette bulundular.
Medine’nin ileri gelen âlimlerinden biri olan ve rivayetlerine Kütüb-i Sitte’de yer verilen Ebû Sâlih’i Ahmed b. Hanbel, Yahyâ b. Maîn, Ebû Zür‘a er-Râzî ve Ebû Hâtim er-Râzî gibi hadis otoriteleri sika* olarak değerlendirmişlerdir. Ebû Sâlih es-Semmân Medine’de vefat etti.
Hz. Osman’ın isyancılar tarafından şehid edilmesiyle ilgili olayların içinde bulunan Ebû Sâlih, bu olaylardan ve Hz. Osman’dan her söz edilişinde yüksek sesle ağlardı. Kendisinden 1000 hadis dinleyen A‘meş, hocasının çok hassas bir yapıya sahip olduğunu, müezzinlik yaptığı camide bir gün imamın gecikmesi üzerine mihraba geçtiğini, fakat duygulanıp ağladığı için namazı güçlükle tamamlayabildiğini anlatır.
BİBLİYOGRAFYA:
İbn Sa‘d, et-Tabakat, V, 301-302; Buhârî, et-Târîhu’l-kebîr, III, 260-261; İbn Kuteybe, el-MaǾârif (Ukkâşe), s. 478; İbn Ebû Hâtim, el-Cerh ve’t-taǾdîl, III, 450-451; Ebû Zür‘a ed-Dımaşkı, Târîħ (nşr. Şükrullah Ni‘metullah), Dımaşk 1980, I, 479; Mizzî, Tehzîbü’l-Kemâl, VIII, 513-517; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, V, 36-37; a.mlf., Târîhu’l-İslâm: sene 101-120, s. 290-291; a.mlf., Tezkiretü’l-huffâz, I, 89; İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, III, 219-220; Hazrecî, Hulâsatü Tezhîb, s. 112.
Talat Sakallı