DİCVÎ
(الدجوي)
Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddîn Yûsuf b. Ahmed b. Nasr ed-Dicvî el-Mâlikî (ö. 1870-1946)
Ezher Üniversitesi öğretim üyesi ve Mâlikî fakihi.
Mısır’ın Kalyûb şehrine bağlı Dicve’de doğdu. Soyu anne tarafından Hz. Hasan’a dayanır. Küçük yaşta yakalandığı çiçek hastalığı sebebiyle gözlerini kaybetti. Kur’an’ı ezberledikten sonra Ezher Üniversitesi’nde öğrenime başladı (1883). Hârûn b. Abdürrezzâk el-Bencâvî, Ahmed er-Rifâî el-Feyyûmî, Ahmed Fâid ez-Zürkanî, Muhammed el-Buhayrî, Atıyye el-Adevî gibi üniversitenin ileri gelen hocalarından ders aldı. 1899 yılında buradaki öğrenimini tamamladı ve girdiği imtihanda âlimiyye* icâzetini pekiyi derece ile aldı. Daha sonra Ezher Üniversitesi’nde öğretim üyeliği görevine başladı. Geniş bilgisi, sağlam anlayışı ve belîğ hitabetiyle dikkati çeken Dicvî’nin bu özellikleri sebebiyle ünü Ezher dışına da yayıldı. Buradaki görevinden ayrı olarak ders halkaları oluşturup talebeler yetiştirdi. İmam Mâlik’in el-Muvattafını okutup icâzet verdiği Muhammed Zâhid Kevserî bunlar arasındadır. Ayrıca aktüel mevzular başta olmak üzere değişik konularda çeşitli gazete ve dergilere, özellikle de Mecelletü’l-Ezher’e makaleler yazdı. Ezher Üniversitesi Cemâatü kibâri’l-ulemâ üyeliği görevinde de bulunan Dicvî, 5 Safer 1365 (9 Ocak 1946) tarihinde vefat etti ve Aynişems Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Eserleri. Dicvî’nin makaleleri Makalât ve fetâvâ adıyla bir araya getirilerek iki cilt halinde neşredilmiştir (Kahire 1401/1981). Bundan başka hepsi basılmış olan (bk. Ziriklî, VIII, 216-217) şu eserleri vardır:
Hulâsatü Ǿilmi’l-vazǾ; Tenbîhü’l-müǿminîn li-mehâsini’d-dîn; Sebîlü’s-saǾâde; el-Cevâbü’l-münîf fi’r-reddi Ǿalâ müddeǾi’t-tahrîf fi’l-Kitâbi’ş-şerîf (Kahire 1331/1913); Resâǿilü’s-selâm ve rusülü’l-İslâm (Kahire, ts.); Tefsîru lâ Yüsǿel Ǿammâ yefǾal; er-Red Ǿalâ kitâbi’l-İslâm ve usûli’l-hükm li-ǾAlî ǾAbdirrâzık.
BİBLİYOGRAFYA:
Dicvî, Makalât ve fetâvâ, Kahire 1401/1981, I-II; a.e., Hüseynî Hâşim’in takdimi, I, 1-2, M. Zâhid Kevserî’nin tanıtım yazısı, I, 3-7, 8-10; Serkîs, MuǾcem, I, 867; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), VIII, 216-217; Ferec Süleyman Fuâd, el-Kenzü’s-semîn li-Ǿuzamâǿi’l-Mısriyyîn, Kahire 1917, I, 270; Zeki Mücâhid, el-AǾlâmü’ş-şarkiyye, Kahire 1368-74, II, 192; Ahmed Muhammed el-Miknâsî, Fihrisü’l-müǿellifîn, Tıtvân 1952, s. 326; M. Zâhid Kevserî, Makalât (nşr. Râtib Hâkimî) [baskı yeri yok], 1388, s. 615-618.
Saffet Köse