DEGULÎ

(الدغولـي)

Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Abdirrahmân b. Sâbûr ed-Degulî (ö. 325/937)

Muhaddis, fakih ve dil âlimi.

Horasan’ın Serahs şehrinden olan Degulî birçok muhaddis yetiştiren tanınmış bir aileye mensuptur. Bu ailenin, ya Degul adlı bir şahsın veya Serahs’ta yapılan “degul” adlı ekmeği imal eden bir fırıncının soyundan geldiği için Degulî nisbesiyle anıldığı sanılmaktadır. Degulî Horasan, Irak ve Hicaz’da birçok âlimden hadis, fıkıh ve dil ilimleri tahsil ederek Horasan âlimlerinin şeyhi unvanını almıştır. Muhammed b. Yahyâ ez-Zühlî, Abdurrahman b. Bişr, Ebû Zür‘a er-Râzî, Sa‘dân b. Nasr, Müslim b. Haccâc onun hocalarından bazılarıdır. Kendisinden ilim tahsil edenler arasında Ebû Ali en-Nîsâbûrî, Ebû Hâtim b. Hibbân, İbn Adî, Cevzakı gibi âlimler bulunmaktadır.

İbn Adî Buhara’ya giderken Serahs’a uğrayıp Degulî ile tanışmış ve o çevrede Degulî gibi bir âlim görmediklerini belirtenlere, kendisinin de seyahatleri boyunca böyle birini tanımadığını söylemiştir. İbn Huzeyme de buna benzer bir ifade ile onu takdir etmiştir. Kendisinden rivayet edildiğine göre Degulî dört kitabı yanından hiç ayırmazdı. Bunlar Kitâbü’l-Müzenî, Kitâbü’l-Ayn, Târîhu’l-Buhârî ve Kelîle ve Dimne’dir. Torunu Muhammed b. Abdurrahman’ın (ö. 365/976) dedesinin adıyla anılan bir muhaddis olduğu ve Serahs’ta hadis okuttuğu bilinmektedir.

Muhtelif kaynaklarda Degulî’nin çeşitli eserler yazdığı söylenmekte ve bunlardan el-Müsned, el-Âdâb, MuǾcemü’s-sahâbe ve Fezâilü’s-sahâbe’nin adı zikredilmekte ise de bu kitapların günümüze kadar gelip gelmediği bilinmemektedir. Bir Şâfiî fakihi olan Degulî’nin fıkıh ve çok iyi bildiği lugat sahalarında kitap yazıp yazmadığı hakkında da bilgi yoktur.

BİBLİYOGRAFYA:

Sem‘ânî, el-Ensâb, II, 483; Safedî, el-Vâfî, III, 226; Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, III, 823-824; a.mlf., AǾlâmü’n-nübelâ, XIV, 557-562; Süyûtî, Tabakatü’l-huffâz, (Lecne), s. 344; İbnü’l-İmâd, Şezerât, II, 307; Îzâhu’l-meknûn, II, 482; Kettânî, er-Risâletü’l-müstetrafe, s. 136; Ziriklî, el-Alâm, Beyrut 1929, VII, 62; Kehhâle, MuǾcemü’l-müellifîn, X, 153.

Nuri Topaloğlu