CÜNÂDE b. EBÛ ÜMEYYE
جنادة بن أبي أمية
Ebû Abdillâh Cünâde b. Ebî Ümeyye el-Ezdî ez-Zehrânî (ö. 80/699)
Halife Muâviye döneminde donanma kumandanı olan sahâbî.
Ezd kabilesinin Zehrân koluna mensup olan Cünâde’nin babası Ebû Ümeyye de sahâbî idi; adı bazı kaynaklarda Mâlik, bazılarında da Kebîr şeklinde geçmektedir. Cünâde’nin, yine sahâbî olan Cünâde b. Mâlik el-Ezdî ve 67 (686) yılında vefat eden tâbiî Cünâde b. Ebû Ümeyye Kebîr ed-Devsî ile karıştırıldığı anlaşılmaktadır. Cünâde Hz. Peygamber’den ve Hz. Ömer, Hz. Ali, Muâz b. Cebel, Ebü’d-Derdâ, Ubâde b. Sâmit ve Büsr b. Ebû Ertât’tan hadis rivayet etmiştir. Kendisinden de oğlu Süleyman ile Mücâhid b. Cebr, Recâ b. Hayve, Abdurrahman es-Sunâbihî gibi âlimler rivayette bulunmuşlardır.
Hz. Osman döneminde orduya katılan ve Muâviye’nin maiyetinde donanma kumandanlığını yürüten Cünâde, özellikle Muâviye döneminde her yıl Akdeniz ve Ege’de deniz seferlerine çıkmış, 53 (673) yılında Rodos’u fethetmiş, Girit’i de kısmen almış ve kaynaklarda Ervad adası diye zikredilen Kapudağ yarımadasında müslümanların o dönemlerde deniz üssü olarak kullandıkları yeri ele geçirmiştir (54/674). Herhalde bu başarılarından dolayı Muâviye Cünâde’nin nesebini kendi şeceresiyle birleştirerek onu bir nevi kardeş ilân etmek istemiş, fakat Cünâde bunu kabul etmemiştir.
Cünâde b. Ebû Ümeyye 80 (699) yılında Şam’da vefat etmiştir. 75, 77 ve 86 yıllarında vefat ettiği de rivayet edilmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
Müsned, V, 434-435; İbn Sa‘d, et-Tabakāt, VII, 439; Buhârî, et-Târîħu’l-kebîr, II, 232; Belâzürî, Fütûĥ (Rıdvân), s. 237; Ya‘kūbî, Târîh, II, 240; Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), IV, 259; V, 288, 293, 301, 309, 315, 322; İbn Hazm, Cemhere, s. 386; İbn Abdülber, el-İstî‘âb, I, 242-243; Yâkūt, MuǾcemü’l-büldân, I, 162; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gābe, I, 354-356; VI, 19; Mizzî, Tehzîbü’l-Kemâl, V, 133-135; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, IV, 62-63; a.mlf., el-Ǿİber, I, 67; İbn Hacer, el-İsâbe, I, 245-246, 247, 263; IV, 10-11; a.mlf., Tehzîbü’t-Tehzîb, II, 115-116; Hitti, İslâm Tarihi, II, 320.
Ahmet Önkal