CELÛDÎ
الجلودي
Ebû Ahmed Abdülazîz b. Yahyâ b. Ahmed el-Celûdî (ö. 332/944)
İmâmiyye Şîası’na mensup Basralı âlim, edip ve tarihçi.
Basra’nın Celûd köyünden veya Ezd kabilesinin Celûd kolundan olduğu için Celûdî diye anılmaktadır. Kaynaklarda kendisinden, Basra’da Şiî-İmâmiyye’nin ileri gelenlerinden, fıkıh âlimi, güvenilir râvi ve tarihçilerinden biri olarak bahsedilen Celûdî’nin hayatı hakkında hemen hiçbir bilgi bulunmamaktadır.
Çeşitli konularda yazdığı ve ekseriyeti risâle şeklinde olan eserlerinin sayısı 185’tir. Sîretü emîri’l-müǿminîn ǾAlî b. Ebî Tâlib, Ahbâru Ebî Bekr ve ǾÖmer, Ahbâru İbn ǾAbbâs, Ahbâru ǾAkāl b. Ebî Tâlib, Ahbâru Hamza b. ǾAbdilmuttalib, Ahbâru Zeyd b. ǾAlî, Ahbâru Benî Mervân, Ahbâru Eksem b. Sayfî, Ahbâru ǾÖmer b. ǾAbdilazîz gibi biyografik eserleri yanında Kitâbü’l-Cemel, Kitâbü Sıffîn, Kitâbü’l-Hakemeyn, Kitâbü’l-Havâric, Ahbârü’l-ǾArab ve’l-Fürs ve Ahbârü’t-Tevvâbîn gibi tarihî konularda yazılmış kitapları vardır. Fıkıhla ilgili olan eserleri Kitâbü’d-Derâhim ve’d-denânîr, Kitâbü’l-MütǾa ve mâ câǿe fî tahlîlihâ, Kitâbü’l-Mürşid ve’l-müsterşid, Kitâbü Mâ ruviye fi’ş-şatranc’dan başka Kitâbü’n-Nâsih ve’l-mensûh, Kitâbü’l-Kırâǿât, MecmûǾu kırâǿâti ǾAlî b. Ebî Tâlib adlı tefsir ve kıraate dair eserleri de vardır. Arap edebiyatıyla ilgili bazı eserleri ise şunlardır: Kitâbü’t-Temsîl bi’ş-şir, Kitâbü Tabakati’l-ǾArab ve’ş-şuǾarâ, Ahbâru Hassân, Ahbâru Abdirrahmân b. Hassân, Ahbâru Ümeyye b. Ebi’s-Salt, Ahbâru ǾAmr b. Madîkerib, Ahbârü’l-Ferezdak, Ahbâru Ebî Nüvâs (eserlerinin geniş bir listesi için bk. Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 576-577; Seyyid Hasan es-Sadr, s. 244-247). Basra’da vefat eden Celûdî’nin eserleri zamanımıza intikal etmemiştir.
BİBLİYOGRAFYA:
İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist, s. 128, 246; Ebû Ca‘fer et-Tûsî, el-Fihrist, Beyrut 1403/1983, s. 149; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 576-577; Kehhâle, MuǾcemü’l-müellifîn, V, 263; Sezgin, GAS, II, 91, 96, 100, 138, 266, ayrıca bk. İndeks; Seyyid Hasan es-Sadr, Tesîsü’ş-ŞîǾa, Beyrut 1401/1981, s. 244-247; Nüveyhiz, MuǾcemü’l-müfessirîn, I, 290; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), IV, 29; Abbas el-Kummî, Sefînetü’l-bihâr, Beyrut, ts. (Dârü’l-Murtazâ), I, 165.
Mustafa Öz