CELÂLEDDİN AĞA, Mehmed
(ö. 1863)
Osmanlı Devleti’nin son yeniçeri ağası.
Yeniçeri Ocağı’ndan yetişti. Saksoncubaşı, zağarcıbaşı, 1825’te kul kethüdâsı ve aynı yıl içinde yeniçeri ağası oldu. Yeniçeri Ocağı’nın iyice bozulduğu ve mutlaka ortadan kaldırılması gerektiği hususunda devrin padişahı II. Mahmud’la aynı fikirdeydi. Ocağın ilgası hazırlıkları gizlice onun zamanında da devam etti. Özellikle ocaktan yana olan zâbitler yavaş yavaş görevlerinden uzaklaştırıldı.
Celâleddin Ağa, Nizâm-ı Cedîd tarzında teşkili kararlaştırılan, fakat neferleri Yeniçeri Ocağı bölüklerinden seçilen Eşkinci Ocağı’nın kurulmasıyla bizzat ilgilendi. 15 Haziran 1826 tarihinde başlayan son yeniçeri ayaklanması sırasında öldürüleceği korkusuyla Süleymaniye Camii civarında bir evde saklanmak zorunda kaldı. Gerçekten de bazı zorbalar ağayı öldürmek için gece yarısı bu eve baskın yapmışlarsa da o sırada kendisinin abdesthanede bulunması hayatını kurtardı (Cevdet, XII, 154). Yeniçeri Ocağı’nın lağvedilmesinden sonra kendisine teklif edilen vezirlik ve seraskerlik görevini zamanın kritik olmasından dolayı kabul etmedi. Büyük mîrâhurluk pâyesiyle dergâh-ı âlî kapıcıbaşılığı, daha sonra başbâki kulluğu ve Gemlik kereste nâzırlığı görevlerinde bulundu. 1834’te emekliye ayrıldı; uzun bir emeklilik hayatından sonra İstanbul’da öldü.
BİBLİYOGRAFYA:
Esad Efendi, Üss-i Zafer, İstanbul 1293, s. 13-15, 64-65, 71-72, 92, 109, 116; Mustafa Nûri Paşa, Netâyicü’l-vukuât, İstanbul 1327, IV, 76; Cevdet, Târih, XII, 147-148, 154, 169, 170; Sicill-i Osmânî, II, 81; Uzunçarşılı, Kapukulu Ocakları, I, 524, 530-531, 535, 545.
Abdülkadir Özcan