BİRMÂVÎ, İbrâhim b. Muhammed
إبراهيم بن محمد البرماوي
İbrâhîm b. Muhammed b. Ahmed el-Birmâvî (ö. 1106/1694)
Mısırlı Şâfiî fakihi ve Ezher şeyhi.
Mısır’ın kuzeybatısında Garbiye vilâyeti sınırları içindeki Birmâ kasabasına nisbetle Birmâvî diye anılır. Sultan b. Ahmed el-Mezzâhî, Muhammed el-Bâbilî, Ali eş-Şebrâmellisî ve Şehâbeddin el-Kalyûbî gibi birçok hocadan ders aldı. Kalyûbî’nin ölümü üzerine onun yerinde ders okutmaya başladı. Zamanında Mısır’ın en büyük âlimlerinden sayılıyordu. Önde gelen talebeleri arasında İbrâhim el-Feyyûmî, Muhammed b. Halîl el-Aclûnî ve Ali b. Ali el-Merhûmî zikredilebilir. Birmâvî, Ezher şeyhliği resmiyet kazandıktan sonra bu göreve getirilen ikinci kişidir (1101/1690).
Eserleri. 1. Hâşiye Ǿalâ Şerhi’l-Gāye. Ebû Şücâ‘ el-İsfahânî’nin (ö. 593/1196)
Şâfiî fıkhına dair Gāyetü’l-ihtisâr adlı eserine İbn Kāsım el-Gazzî (ö. 918/1512) tarafından yapılan şerhin hâşiyesidir (Kahire 1279, 1287, 1298). 2. Hâşiye Ǿalâ Şerĥi’r-Rahbiyye. İbnü’l-Mütefennine er-Rahbî’nin (ö. 577/1182) el-Manzûmetü’r-Rahbiyye veya er-Rahbiyye diye de bilinen, dört mezhebin ferâizle ilgili görüşlerine yer verdiği Buġyetü’l-bâhis Ǿan cümeli’l-mevârîs adlı eserine Sıbtu’l-Mardînî (ö. 912/1506) tarafından yapılan şerhin hâşiyesidir. Eserin müellif hattıyla yazılmış bir nüshası Beyrut’ta Züheyr Çâvîş Kütüphanesi’nde bulunmaktadır (Ziriklî, I, 68). 3. Hâşiye Ǿalâ Fethi’l-vehhâb li-Şerhi Menheci’t-tullâb. Zekeriyyâ el-Ensârî’nin (ö. 925/1519) nahve dair Menhecü’t-tullâb adlı kendi eserine yaptığı Fethu’l-vehhâb adlı şerhinin hâşiyesi olup Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’de (nr. 30) bir nüshası vardır (Serkîs, I, 553). 4. Hâşiye Ǿalâ Şerhi’l-Karâfî li’l-Kasîdeti’l-garâmiyye. İbn Ferah el-İşbîlî’nin (ö. 699/1300) hadis terimlerine dair Garâmî Sahîh, veya el-Kasîdetü’l-garâmiyye adlı eserine Yahyâ b. Abdurrahman el-İsfahânî el-Karâfî tarafından yapılan şerhin hâşiyesidir (GAL Suppl., I, 635).
BİBLİYOGRAFYA:
Cebertî, ǾAcâǿibü’l-âsâr, I, 119; Keşfü’z-zunûn, II, 1265, 1625; Hediyyetü’l-Ǿârifîn, I, 36; Îzâhu’l-meknûn, II, 136, 176, 186; Serkîs, MuǾcem, I, 202, 486-487, 552, 553, 928, 929; Brockelmann, GAL, II, 420; Suppl., I, 635, 677, 682; II, 444; Karatay, Arapça Basmalar, II, 410; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, I, 85; Ziriklî, el-AǾlâm (Fethullah), I, 67-68; el-Ezherü’ş-şerîf fî Ǿîdihi’l-elfî, Kahire, ts., s. 238; Şüyûhu’l-Ezher (nşr. Vezâretü’l-İ‘lâm), Kahire, ts., s. 14, 15.
Rahmi Yaran