BEDREDDİN el-BİHÂRÎ
بدر الدين البحاري
(ö. 844/1440)
Bihâr ve Bengal halkının büyük saygı gösterdiği bir velî.
Aslen Utar Pradeş eyaletindeki Meerut şehrinde doğdu. Büyük dedesi Şeyh Fahreddin Zâhid (ö. 704/1304) orada büyük bir tasavvufî merkez kurmuş ve Şah Velâyet namıyla meşhur olmuştu. Dedesi Şeyh Şehâbeddin Hakgû, dinî görüşlerini tenkit ettiği Muhammed b. Tuğluk (1325-1351) tarafından öldürüldü. Pîr Bedr ve Bedr-i Âlem diye de anılan Şeyh Bedreddin mânevî terbiyesini babası Fahreddin ile Sühreverdî şeyhi Seyyid Celâleddin Buhârî’den aldı. Şeyh Şerefeddin Yahyâ onu Bihâr’a davet ettiyse de ancak onun vefatından sonra 782’de (1380)
oraya ulaşabildi. İlk evliliğini Bihârlı bir Hindû kadınla yaptı, daha sonra da Kanpûr hânedanı ile evlilik bağı kurdu. Doğu Bengal’deki seyahatleri sırasında çok sayıda Hindû denizcisinin ihtidasına vesile oldu. Ayrıca Sonargaon’da İslâm hâkimiyetinin kurulmasında katkıda bulundu. Çhoti Dergâh adıyla tanınan kabrinin bulunduğu Bihâr’da 27 Receb 844’te (22 Aralık 1440) vefat etti.
Pîr Bedr’in zaman zaman kaldığı Çitagong’daki çilehânesi şehrin koruyucusu olarak telakki edilmekte olup Hindû ve müslüman denizcilerce ziyaret edilmektedir. Dergâh yakınındaki bir cami ve bir su deposu da onun adını taşımaktadır. Bedr, Bengal’de Sonargaonlu Penç Pîr ile “sular hâkimiyeti”ni paylaşma şerefine sahip idi. Bengal denizcileri denize açılırken şöyle niyazda bulunurlardı: “Allah, Nebî, Penç Pîr, Bedr, Bedr!” Denizler ve nehirler üzerindeki mânevî hâkimiyet onun ailesinin ruhanî bir vasfı olarak kabul edilmektedir. Nitekim büyük dedesi Fahreddin Zâhid’in Yamuna nehrine gömülmek üzere olan bir grubu kurtardığı rivayet edilir.
BİBLİYOGRAFYA:
Muhammed Gavsî, Gülzâr-ı Ebrâr, Asiatic Society of Bengal, Ivanow 97, vr. 14; Abdülhak ed-Dihlevî, Ahbârü’l-ahyâr, Delhi 1309, s. 129; Gulâm Muînüddin, MeǾâricü’l-vilâye (K. A. Nizami özel kütüphanesinde), II, 536; Abdülhay el-Hasenî, Nüzhetü’l-havâtır, III, 38; Ubeydülhak, Tezkire-i Evliyâ-i Bengâle, Noakhali 1931, s. 64-72; JASB, I/3 (1873), s. 302-303; K. A. Nizami, “Badr”, EI² (İng.), I, 868-869.
Khaliq Ahmad Nizami