ATIYYE b. KAYS

عطيّة بن قيس

Ebû Yahyâ Atıyye b. Kays el-Kilâbî (ö. 121/739)

Dımaşklı kıraat âlimi, tâbiî.

Kelâî, Hımsî ve Dımaşkı nisbeleriyle de anılır. Hicretin 7. yılında doğdu. Übey b. Kâ‘b, Abdullah b. Amr, Abdullah b. Ömer, Nu‘mân b. Beşîr ve Muâviye b. Ebû Süfyân gibi sahâbîlerden hadis öğrendi. Kur’ân-ı Kerîm’i arz* yoluyla Ümmü’d-Derdâ’ya okudu. Hemşehrisi ve yaşça kendisinden küçük olan meşhur kıraat âlimi İbn Âmir’in vefatından sonra Dımaşk kāri*i oldu. Kendisinden arz yoluyla kıraat okuyanlar arasında Saîd b. Abdülazîz ve Ali b. Ebû Hamele gibi muhaddis ve mukrî*ler vardır. Güvenilir bir kıraat âlimi olması sebebiyle halk, ellerinde bulunan Kur’an nüshalarındaki muhtemel istinsah hatalarını düzeltmek üzere onun etrafında toplanırlar, bu nüshaların imlâsında onun kiraatini esas alırlardı. Ebû Hâtim’e göre rivayeti makbul sayılabilecek bir derecede idi. Oğlu Sa‘d Abdullah b. Alâ b. Zebr, Abdurrahman b. Yezîd b. Câbir gibi muhaddisler kendisinden rivayette bulunmuşlar, İmam Müslim ile dört Sünen’in sahipleri kitaplarında onun rivayetlerine yer vermişlerdir.

Âbid, zâhid ve mücahid bir âlim olan ve ordunun Kur’an muallimi olarak da bilinen Atıyye, Ebû Eyyûb el-Ensârî ile birlikte İstanbul’un muhasarasına da katıldı. 114 yıl gibi uzun ve bereketli bir ömür sürdükten sonra 121’de (739) vefat etti. 110 (728) yılında vefat ettiği de ileri sürülmüştür.

BİBLİYOGRAFYA:

İbn Sa‘d, et-Tabakāt, VII, 460; Halîfe b. Hayyât, et-Tabakāt (Zekkâr), II, 798; Buhârî, et-Târîħu’l-kebîr, VII, 9; Zehebî, AǾlâmü’n-nübelâǿ, V, 324-325; İbnü’l-Cezerî, Gāyetü’n-nihâye, I, 513-514; İbn Hacer, Tehžîbü’t-Tehžîb, VII, 228-229.

Abdullah Aydemir