ATİK ŞİKÂYET DEFTERİ
Osmanlılar’da XVII. yüzyılın ortalarından itibaren herhangi bir şikâyet için Dîvân-ı Hümâyun’a yapılan müracaatlara karşılık olarak çıkan fermanların kaydedildiği defterlere verilen ad.
Osmanlı Devleti’nin ilk zamanlarında divanda görülen işlere dair bütün kararlar “mühimme defteri” denilen tek tip deftere kaydedilirdi. Ancak 1649 yılından başlayarak arazi, sınır, su, mera, yaylak ve kışlak ihtilâfları, alacak verecek gibi her türlü şahsî davalar, mülkî ve askerî âmir ve memurlardan gelen şikâyetlerle ilgili olarak çıkan fermanlar mühimme defterlerinden ayrılarak “şikâyet defteri” adıyla tutulan defterlere kaydedilmeye başlandı. Bu durum 1752 yılına kadar bu şekilde devam etti. Şikâyet defterleri bu tarihten sonra da devam ettiği halde, aynı konuların kaydedildiği ve devletin idarî taksimatına göre her eyalet için “ahkâm-ı şikâyet” adıyla ayrı bir defter serisi daha tutulmaya başlandığından önceki defterlere “atik şikâyet defterleri” adı verilmiştir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde hicrî 1059-1229 (1649-1814) yıllarını içine alan bu tür 208 defter bulunmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Atillâ Çetin, Başbakanlık Arşivi Kılavuzu, İstanbul 1979, s. 59; Necati Aktaş - İsmet Binark, el-Arşîfü’l-ǾOsmânî, Amman 1986, s. 149; Sertoğlu, Tarih Lügatı, s. 88.
Necati Aktaş