AMR b. HAZM
عمرو بن حزم
Ebü’d-Dahhâk Amr b. Hazm b. Zeyd el-Ensârî el-Hazrecî (ö. 53/673 [?])
Hz. Peygamber’in Necran’a muallim ve zekât memuru olarak gönderdiği sahâbî.
On beş yaşında iken katıldığı Hendek Savaşı’ndan önceki hayatı hakkında bilgi yoktur. Bundan sonra yapılan bütün savaşlara iştirak etmiştir. Hatta Tebük Seferi’nde Hz. Peygamber hakkında, “Peygamber olduğunu, gökten haber verdiğini iddia ediyor, ama kayıp devesinin nerede olduğunu bilmiyor” diye söz eden münafığı, grup kumandanı olan kardeşi Umâre b. Hazm’e haber vermiştir. Hicretin onuncu yılında Hâlid b. Velîd’in aracılığıyla müslüman olan Necran’daki Hâris b. Kâ‘b oğullarına Hz. Peygamber Amr b. Hazm’i âmil* olarak göndermiş, dinî esasları, Kur’an’ı öğretmek ve zekât toplamakla görevlendirmiştir. Orada yapacağı işleri belirten bir de tâlimatname yazdırıp kendisine vermiştir. Bu tâlimatnâmede dinin emirleri ve yasaklarıyla zekât, diyet ve cezaî
konular yer almıştır. Hz. Peygamber’in vefatında Amr Necran’da bulunuyordu. Esved el-Ansî’nin İslâm’dan ayrılıp peygamberlik davasına kalkışmasına bizzat şahit olmuştur. Hz. Osman’la kapı bir komşu olan Amr b. Hazm, Osman’a karşı ayaklananlara evinin kapısını açmış, halifeyi şehid edenler onun evinden öbür tarafa geçmişlerdir (bk. Taberî, IV, 383, 393). Oğlu Yezîd’e biat edilmesini isteyen Muâviye’ye de şiddetle karşı çıkmıştır.
Kendisinden oğlu Muhammed, karısı Sevde bint Hârise, Nadr b. Abdullah es-Sülemî ve Ziyâd b. Nuaym el-Hadramî hadis rivayet etmişlerdir. Onun vasıtasıyla nakledilen hadisler Ebû Dâvûd, Nesâî, İbn Mâce ve Dârimî’nin Sünen’leriyle İmam Mâlik’in el-Muvattafında ve İbn Hibbân’ın Sahîĥ’inde yer almıştır.
Ailesine Hz. Peygamber tarafından zehirli hayvan sokmasına karşı, ayrıca nazar ve kulak ağrısı için nefes etme (rukye) izni verilen Amr’ın Hz. Ömer devrinde vefat ettiği ileri sürülmüşse de, Yezîd’e biat edilmesi hususunda Muâviye’ye karşı çıktığı dikkate alınırsa, 5154 (671-674) yılları arasında öldüğüne dair rivayetler kuvvet kazanmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Vâkıdî, el-Megazî, III, 1010; İbn Hişâm, es-Sîre, IV, 241-243; III, 70; İbn Sa‘d, et-Tabakat, I, 267; III, 486; V, 69; Belâzürî, Fütûĥ (Rıdvân), s. 80-81; Taberî, Târîħ (Ebü’l-Fazl), III, 128-130, 228; IV, 383, 385, 393; İbn Abdülber, el-İstî‘âb, II, 517; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, III, 496; a.mlf., Üsdü’l-gabe, IV, 214; İbn Hacer, el-İsâbe, II, 532; a.mlf., Tehzîbü’t-Tehzîb, VIII, 20-21; Tecrid Tercemesi, V, 55-56; XII, 87; M. Âsım Köksal, İslâm Tarihi, İstanbul 1981, X, 42-57.
Selman Başaran