ALİ PAŞA CAMİİ
Kütahya’da muhtemelen XVIII. yüzyıla ait bir cami.
Halk arasında Alo Paşa Camii adıyla da anılan ve Gazikemal (Şehreküstü) mahallesinde bulunan cami, İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın yayımladığı, fakat bugün mevcut olmayan kitâbesine göre 1211 (1796-97) yılında, Anadolu Valisi Seyyid Süleyman Ağa oğlu Ali Paşa tarafından “müceddeden cuma ve diğer namazların kılınması için” yaptırılmıştır. Kitâbedeki bu ifadeden, yerinde daha eski bir caminin veya muhtemelen cuma namazı kılınmayan bir mahalle mescidinin bulunduğu anlaşılmakta ise de kaynaklarda bu eski yapı hakkında herhangi bir bilgiye rastlanmamaktadır. Vakfiyesine ve kaynaklara göre bitişiğinde bulunması gereken kiremit örtülü medrese ile sıbyan mektebi ve şadırvan da halen mevcut değildir.
Kâgir, ahşap çatılı ve kiremit örtülü olan bugünkü cami, külliyenin XIX. yüzyılın sonlarında geçirdiği büyük bir yangından sonra, 1897 yılında mütevellisi Hacı Ömer Efendi tarafından eski biçimine sadık kalınarak yaptırılmıştır. Caminin ana mekânı uzunlamasına dikdörtgen olup minaresi batı duvarına bitişiktir; güneyine de sonradan dar ve uzun bir Kur’an kursu binası eklenmiştir. Giriş cadde üzerindedir ve küçük bir kubbesi bulunmaktadır. İç mekânın kuzeyini ahşap direkler üzerine oturtulan mahfil kaplar; direklerin arasında zemin hafifçe yükseltilmiştir. Güney duvarı çini kaplıdır ve mihrap nişininkiler kandil motifli aynı cins, diğerleri ise karışık motifli toplama çinilerdir. Tavan ve minberde bulunan kalem işi buket motifleri, aydınlık bir mekâna sahip olan bol pencereli camiye canlılık vermektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
Uzunçarşılı, Kütahya Şehri, İstanbul 1932, s. 26; Hamza Güner, Kütahya Camileri, Kütahya 1964, s. 43; Ara Altun, “Kütahya’nın Türk Devri Mimarisi”, Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılına Armağan: Kütahya, İstanbul 1981-82, s. 171-700.
Ara Altun