ALİ EFENDİ, Kemalzâde
(ö. 1839-1889)
Şeyh, zâkir ve bestekâr.
Noktacı Kasım Efendi Camii imamı Kemal Efendi’nin büyük oğludur. Babasına nisbetle Kemalzâde lakabıyla tanınır. Edirne’de Sıkçamurat mahallesinde doğdu ve orada yaşadı. Gençlik yılları ile tahsili hakkında bilgi yoktur. Bir müddet debbağlıkla meşgul olduktan sonra vergi dairesinde kolculuk görevinde bulundu. Bu sırada Sa‘diyye tarikatına intisap etti. Şeyh Emin Efendi’den tarikat bilgisi ve terbiyesi alarak kendini yetiştirdi ve ondan icâzet aldı.
Tabii bir ses güzelliğine sahip olan ve bazı tekkelerde zâkirlik yapan Ali Efendi’nin bu kabiliyeti, o sıralarda Edirne Evkaf müdürü bulunan mûsikişinas İstanbullu Aynî Efendi’nin dikkatini çekti. Bu suretle ondan mûsikideki temel bilgileri öğrenme imkânı buldu. Noktacı Kasım Efendi Camii’nin tekkeye çevrilmesinden sonra buraya şeyh tayin edildi. 6 Muharrem 1307’de (2 Eylül 1889) vefat etti; mezarı Edirne’de aynı tekkenin hazîresindedir.
Ali Efendi tasavvuftaki önemli mevkiinin yanında mevlidhanlığı ve mûsiki hocalığı ile de tanınmıştır. Yaptığı bestelerle devrin mûsikişinasları arasında yer almış, dinî ve din dışı sahada eserler vermiştir. Öztuna, güfteleri Yûnus Emre’ye ait iki durak, on beş ilâhi ile bir acem beste ve bir ferahnâk şarkı bestelediğini kaydetmektedir. Bestekârlığının yanı sıra mûsiki sazları ile de meşgul olan Ali Efendi’nin aynı zamanda ney üflediği, tanbur ve saz çaldığı da bilinmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
Ahmed Bâdî Efendi, Riyâz-ı Belde-i Edirne, Beyazıt Devlet Ktp., TY, nr. 10392, s. 585-586; Ergun, Antoloji, II, 487; O. Nuri Peremeci, Edirne Tarihi, İstanbul 1949, s. 310-311; a.mlf., “Edirne’de Yetişen Mûsikîşinaslar”, Damla Mecmuası (Yeni Seri), sy. 9, Edirne 1948, s. 139; İbnülemin, Hoş Sadâ, s. 54; Rakım Ertür, “Geçen Asırda Edirne’de Türk Musikisi”, TMD, sy. 34 (1950), s. 2-3; Ali Rıza Avni [Tınaz], “Gizli Kalmış Kıymetler: Büyük Ali Bey”, MM, sy. 151 (1960), s. 590; Öztuna, TMA, I, 29-30.
Nuri Özcan