ALÂİYYE
العلائية
Hindistan Nakşibendiliğinin Ebü’l-Alâ el-Ekberâbâdî’ye (ö. 1061/1651) nisbet edilen en önemli şubelerinden biri.
Tarikatın kurucusu Ebü’l-Alâ b. Ebü’l-Vefâ el-Ekberâbâdî 990’da (1582) Lahor civarında bir köyde doğdu. Semerkant’tan Hindistan’a göç eden bir ailenin oğlu olup soyu baba tarafından Hz. Ali’ye, anne tarafından Ubeydullah Ahrâr’a ulaşır. Küçük yaşta babası Ebü’l-Vefâ’yı ve dedesi Abdüsselâm’ı kaybettiğinden anne tarafından dedesi Feyzî b. Ebü’l-Feyz’in himayesinde yetişti ve iyi bir tahsil gördü. Vali olan dedesi vefat edince onun yerine geçti. Ekber Şah’ın güvenini kazandı. Daha sonra Ekber Şah’ın yerine geçen Cihangir’i tebrik etmek için Agra’ya gitti ve sultanın yakın dostları arasına girmeyi başardı. Ancak bir süre sonra sultanla arası açıldığı için Agra’dan ayrılarak Ecmîr’e gitti. Burada Şeyh Muînüddin’in türbesinde inzivaya çekildi. Amcası Abdullah Ahrârî’ye intisap ederek Nakşibendiyye hilâfeti aldı. Ahrârî kendisine semâ için de icâzet verdiğinden Çiştiyye’nin ezkâr ve evrâdını Nakşibendiyye ezkâr ve evrâdı ile birleştirdi. Tarikatı Alâiyye adıyla meşhur oldu. Vefatından sonra oğulları Nûrul‘alâ, Feyzullah ve Nûrullah ile Muhammed b. Ebû Saîd, Mün‘im b. Emân ve Efdal b. Abdurrahman gibi halifeleri Alâiyye’yi Hindistan’da yaymışlardır. Alâiyye’nin kollarından Muhammediyye, Mün‘imiyye ve Efdaliyye, adı geçen bu halifelere nisbet edilmektedir.
BİBLİYOGRAFYA:
Abdülhay el-Hasenî, es-Sekafetü’l-İslâmiyye fi’l-Hind (nşr. Ebü’l-Hasan Ali en-Nedvî), Dımaşk 1403/1983, s. 182-183; a.mlf., Nüzhetü’l-havâtır, V, 21-23, 337; VI, 375.
Süleyman Uludağ