AHMEDİYYE
أحمدية
Halvetiyye tarikatının Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin’e (ö. 910/1504) nisbet edilen ana kollarından biri.
Halvetiyye tarikatında “orta kol” diye bilinen Ahmediyye tarikatının silsilesi, kurucusu Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin’in şeyhi Alâeddin Uşşâkı, İbrâhim Tâceddin Kayserî ve Pîr Muhammed Erzincânî vasıtasıyla Seyyid Yahyâ Şirvânî’ye ulaşır. Ahmed Şemseddin Halvetiyye tarikatında usûl-i esmâ denilen Allah’ın yedi ismiyle (lâilâhe illallah, Allah, hû, hak, hay, kayyûm, kahhâr) zikretmeyi esas alan zikir usulüne vehhâb, fettâh, vâhid, ahad, samed isimlerini ilâve ederek zikri on iki esmaya çıkarmıştır. Ahmediyye tarikatından doğan ilk kol, Ahmed Şemseddin’in halifesi İzzeddin Karamânî’nin müntesibi İbrâhim Ümmî Sinan’a nisbet edilen Sinâniyye’dir; daha sonra silsileleri Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin’e ulaşan Ramazâniyye, Uşşâkıyye ve Mısriyye şubeleri ile bunların kolları meydana gelmiştir.
Sinâniyye. Kurucusu Ümmî Sinan’dır (ö. 976/1568). Kolları Muslihiyye (kurucusu Tekirdağlı Muslihuddin Mustafa, ö. 1099/1688) ve Zühriyye’dir (kurucusu Kayserili Ahmed Zührî, ö. 1157/1744).
Ramazâniyye. Kurucusu Ramazan Efendi’dir (ö. 1025/1616). Kolları Cihangîriyye (kurucusu Cihangirli Hasan Burhâneddin, ö. 1074/1664); Buhûriyye (kurucusu Edirneli Mehmed Buhûrî, ö. 1039/1630); Raûfiyye (kurucusu Ahmed Raûfî, ö. 1170/1757); Cerrâhiyye (kurucusu Nûreddin Cerrâhî, ö. 1083/1672) ve Hayâtiyye’dir (kurucusu Mehmed Hayâtî Efendi [ö. ?]).
Uşşâkıyye. Kurucusu Hasan Hüsâmeddin Uşşâkı’dir (ö. 1001/1593). Kolları Cemâliyye (kurucusu Edirneli Mehmed Cemâleddin Efendi, ö. 1164/1751); Salâhiyye (kurucusu Selâhaddin Uşşâkı, ö. 1130/1718) ve Câhidiyye’dir (kurucusu Edirneli Ahmed Câhidî, ö. 1070/1660).
Mısriyye (Niyâziyye). Kurucusu Niyâzî-i Mısrî’dir (ö. 1105/1694).
BİBLİYOGRAFYA:
Harîrîzâde, Tibyân, I, vr. 53ª-65b; Tomar-Halvetiyye, s. 91-113; Hüseyin Vassâf, Sefîne, IV, 155-160.
Süleyman Uludağ