AHMED İBRÂHİM BEY
(أحمد إبراهيم بك)
(ö. 1874-1945)
Mısırlı âlim ve hukukçu.
Kahire’de doğdu. Ezher’de tahsil gördükten sonra 1894’te Dârü’l-ulûm Medresesi’ne girdi. 1897’de buradan mezun oldu ve 1906’ya kadar Nâsıriyye, Re’sü’t-tîn ve Seniyye medreselerinde Arapça müderrisliği yaptı. 1906’da Medresetü’l-hukuk’ta müderris yardımcılığına getirildi. 1907’de Medresetü’l-kazâi’ş-şer‘î kurulunca oraya müderris tayin edildi. 1924 yılında bu medresenin kapanması üzerine tekrar Medresetü’l-hukuk’a döndü. 1930’da Kahire Üniversitesi Hukuk Fakültesi İslâm Hukuku Kürsüsü profesörlüğüne getirildi. 1933’te bu fakültenin dekanı oldu. 1934 yılında emekli olduktan sonra da fakültede doktora dersleri vermeye devam etti.
1942 yılında Mecmau’l-lugati’l-Arabiyye’ye üye seçilen Ahmed İbrâhim Bey, Mecmau’l-mûsîka’l-Arabiyye ve Lecnetü’l-ahvâli’ş-şahsiyye’deki üyelikleri yanında Cem‘iyyetü’ş-şübbâni’l-müslimîn’de de yönetici olarak çalıştı. Özellikle hukuk fakültesindeki hocalığı sırasında İslâm hukuku ve mukayeseli hukuk sahasında değerli araştırmalar yaptı. Yetiştirdiği talebeler arasında Muhammed Ebû Zehre, Abdülvehhâb Hallâf ve Ali el-Hafîf gibi tanınmış Mısırlı âlimler de bulunmaktadır. Kahire’de Mecelletü’l-Kanûn ve’l-İktisâd’da çıkan birçok araştırması yanında yayımlanmış belli başlı eserleri şunlardır:
Mülahhasu Mürşidi’l-hayrân (1907); Ahkâmü’l-ahvâli’ş-şahsiyye fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye (1925, I-II); el-Ahkâmü’ş-şeriyye li’l-ahvâli’ş-şahsiyye (1930); Turuku’l-kazâ fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye (1930); Nizâmü’n-nafakat (1930); Ahkâmü’l-muâmelâti’ş-şeriyye (1937); el-Vakf ve’l-mevârîs (1937); Ahkâmü’l-mere fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye (1937); et-Terike ve’l-hukuku’l-müteallikatü bihâ (1938); el-Hibe ve’l-vasiyye ve tasarrufâtü’l-marîz (1939); Turuku’l-isbâti’ş-şeriyye (1939-1940); Ahkâmü’t-tasarruf ani’l-gayr bi-tarîki’n-niyâbe (1940-1941); el-Mevârîs ilmen ve amelen (1941-1942); el-Vasıyye (1942-1943); el-Vakf (1943-1944); el-İltizâmât fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye (1944-1945). Son altı eser mukayeseli tarzda kaleme alınmıştır.
BİBLİYOGRAFYA:
Zekî Mücâhid, el-AǾlâmü’ş-şarkıyye, Kahire 1368-74, III, 4; Ziriklî, el-Alâm, I, 86; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, I, 133; a.mlf., el-Müstedrek, Beyrut 1406/1985, s. 35; Ebû Bekir Abdürrezzâk, Ebû Zehre: İmâmü asrih, hayâtühü ve eserühü’l-ilmî, Kahire 1985, s. 27-29, 73; Muhammed Mehdî Allâm, el-Mecmaiyyûn fî hamsîne âmen, Kahire 1406/1986, s. 20-21; Abdülvehhâb Hallâf, “eş-Şeyh Ahmed İbrâhîm Bek”, Mecelletü’l-Kanûn ve’l-iktisâd, XV, Kahire 1945, s. 1-5; “Karârâtü’l-mecma fî hâzihi’d-devre: eş-Şeyh Ahmed İbrâhîm Bek”, MMLA, VI (1951), s. 15-16.
Ahmet Özel