ÂDİLE HATUN
Bağdat Valisi Hasan Paşazâde Ahmed Paşa’nın kızı.
Doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir. Babasının âzatlı kölelerinden Mızraklı Süleyman Paşa ile evlendi. Bağdat’ta ilk Kölemen idaresini kuran Süleyman Paşa’nın Bağdat valiliği sırasında (1749-1762) yönetimde önemli roller oynadı. Kocasının ölümü üzerine iktidarı kaybeden Âdile Hatun, valiliğe getirilen Rakka Valisi Sâdeddin Paşa’ya ve daha sonra üç tuğ ile vali tayin edilen kocasının kethüdâsı Ali Paşa’ya karşı bir muhalefet oluşturdu. Bir ara yeniçerileri ayaklandırdığı gibi, bilhassa nüfuzlu kölemenler vasıtasıyla Ali Paşa’yı valilikten uzaklaştırarak yerine babasının kâhyası ve kız kardeşinin kocası Ömer Paşa’yı tayin ettirdi (1764).
Âdile Hatun’un Bağdat’ta kendi adını taşıyan bir camii ile kervansarayı vardır.
BİBLİYOGRAFYA:
Şem‘dânîzâde, Mür’i’t-tevârîh (nşr. Münir Aktepe), İstanbul 1978, II/A, s. 48-49; Resül Hâvî Efendi, Târîh-i Devhatü’l-vüzerâ ve Zeyl-i Gülşen-i Hulefâ, Bağdad 1246, vr. 80a-b, 82b; Sâbit, Bağdad’da Kölemen Hükümetinin Teşekkülü ile İnkırâzına Dâir Risâledir, İstanbul 1292; Cl. Huart, Histoire de Bagdad dans les temps modernes, Paris 1901, s. 153 vd.; a.mlf., “Âdile”, İA, I, 141; a.mlf., “Adila Khatun”, EI² (Fr.), I, 204; Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/2, s. 248, 366.
Yusuf Halaçoğlu