ACMÂN
عجمان
Birleşik Arap Emirlikleri Devleti’ni oluşturan yedi emirlikten biri.
Toprak bakımından bu emirliklerin en küçüğü olan Acmân’ın yüzölçümü 260 km2, nüfusu 64.318’dir (1985). Aynı birlik içindeki diğer Arap emirliklerinden Şârika ile Ümmülkayveyn arasında yer alır. XIX. yüzyıl boyunca komşusu Şârika’daki Kasımî Emirliği’ne bağlı kalmıştır. Bölgede yaşayan halk, Naîm kabilesinin Âl-i Bûhureybân koluna bağlı olan Karâtise, Hamîre ve Âl-i Bûzeneyn boyundandır. Yine bu yüzyılın başlarında Vehhâbîlik hareketinin bölgedeki etkisi üzerine, burada oturan Âl-i Bûhureybân kabilesi, diğer Naîmî kabileleri gibi bu dinî akıma katılmıştır. Hatta bir ara emirliğe bağlı olan Zûrâ adası Vehhâbîler’in yerleşim merkezi olmuştur. Acmân, diğer sahil emîrleri ve İngiltere arasında imzalanan 1820 ve 1892 antlaşmalarına iştirak etti. 1952’de Sahil Devletleri Konseyi’ne (Trucial States Council) katıldı. 2 Aralık 1971’de kurulan Birleşik Arap Emirlikleri Devleti’nin federe üyesi oldu. 1981 yılından beri emirliğin başında bulunan Şeyh Humeyd b. Râşid en-Naîmî, Birleşik Arap Emirlikleri Devleti’nin yüksek konsey üyesidir.
Acmân’da inşası Ortaçağ’a kadar uzanan tarihî bir kale bulunmaktadır. 1928-1981 yılları arasında emîr olan Şeyh Râşid b. Humeyd bu kalede oturmakta ve emirliğin yönetimini buradan yürütmekteydi. Acmân’ın iç kısımlarında bulunan Mesfût bölgesinde 1968’de yapılan aramalarda kaliteli mermer rezervleri bulunmuştur. Tarihte daima Naîm kabilesinin yerleşim bölgesi olarak kalmış bulunan Mesfût bölgesinde ayrıca hurma, tütün ve buğday ziraatı da yapılmaktadır. Bölgede ekonomi yakın zamana kadar balıkçılık ve tarıma dayalıydı. Son zamanlarda Birleşik Arap Emirlikleri’nin zengin üyelerinden, özellikle Ebûzabî’den (Abudabi) yardım almaktadır. Acmân’da 1976’dan beri gemilerin bakım ve onarımının yapıldığı bir tersane bulunmaktadır. 1984’ün sonlarında bir çimento fabrikasının işletmeye açıldığı Acmân’da petrol arama çalışmalarına ise 1982’de başlanmıştır. Buna bağlı olarak 1983’te sermayesinin %50 hissesi Acmân’ın, %50 hissesi de
Arap ve Kanada şirketlerinin olan Acmân Millî Petrol Şirketi (AJNOC) kurulmuştur.
BİBLİYOGRAFYA:
Michael Tomkinson, The United Arab Emirates, London 1975, s. 157-162; Muhammed Morsy Abdullah, The United Arab Emirates, A Modern History, London 1978, s. 98, 100, 110, 299, 303; J. G. Lorimer, Gazetteer of the Persian Gulf, Oman and Central Arabia, Farnborough 1908-15, I, 718, 738, 776; M. S. Gallâb v.dğr, el-Büldânü’l-İslâmiyye ve’l-ekalliyâtü’l-müslime fi’l-âlemi-l-muâsır, Riyad 1399/1979, s. 107-108; The Middle East and North Africa, London 1988, s. 836-837, 843, 848; J. B. Kelley, “Adjman”, EI² Suppl. (İng.), I, 42.
Mustafa L. Bilge