ABDULLAH b. SÂLİH el-MISRÎ

عبد الله بن صالح المصري

Ebû Sâlih Abdullah b. Sâlih b. Muhammed el-Cühenî el-Mısrî (ö. 223/838)

Kâtibü’l-Leys lakabı ile tanınan Mısırlı muhaddis.

Ebû Sâlih el-Mısrî diye de anılan Abdullah 139’da (756) Mısır’da doğdu. Hepsi de Mısırlı olan Muâviye b. Sâlih, Harmele b. İmrân, Mûsâ b. Uley, Abdullah b. Vehb gibi hocalardan hadis, Hamza ez-Zeyyâf’tan da Kur’an okudu Ünlü muhaddis Leys b. Sa‘d’e yirmi yıl talebelik yapıp onun elindeki yazılı


hadis malzemesini tamamen istinsah etmeye çalıştığı için Kâtibü’l-Leys lakabı ile şöhret kazandı. Hicrî üçüncü asrın meşhur hadisçilerinden Ebû Ubeyd el-Kasım b. Sellâm, Yahyâ b. Maîn, Dârimî, Buhârî, Ebû Zür‘a ed-Dımaşkı’ye hadis okuttu. Ebû Dâvud, Tirmizî İbn Mâce gibi muhaddisler onun rivayetlerini, talebesi Ebû Ali Hasan b. Ali el-Hallâl vasıtasıyla ikinci elden almışlardır.

Bir hadis râvisi olarak Abdullah b. Sâlih, zabt* bakımından bazılarınca tenkit edilmişse de diğer bir kısım hadisçiler onun güvenilir (sika*) bir râvi olduğunu söylemişlerdir. Başlangıçta son derece kuvvetli bir hâfızaya sahip titiz bir kimse olan Abdullah’ın, hayatının sonlarına doğru hâfızasının zayıflaması sebebiyle tenkide uğradığı da ileri sürülmüştür. Bu sebeple, onun kanalıyla gelen rivayetler umumiyetle hasen* olarak değerlendirilmiştir. Nitekim ünlü muhaddis Buhârî, onun bu nevi rivayetlerini el-Câmi‘u’s-Sahîh’ine almamış, fakat el-Edebü’l-müfred’inde kırk altı tanesine yer vermiştir.

Eserleri hnakkında bilgi bulunmayan Abdullah b. Sâlih’in, Abdullah b. Vehb tarikiyle rivayet ettiği on altı sayfalık bir hadis mecmuasının günümüze kadar gelebildiğini, bunun da Kahire’de (Fihrisü Dâri’l-Kütübi’l-Mısriyye, I, 108, hadis nr. 1558) bulunduğunu Fuad Sezgin kaydetmektedir.

BİBLİYOGRAFYA:

Halîfe b. Hayyât, et-Tabakat (nşr. Süheyl Zekkâr), Dımaşk 1966-67, II, 765; Buhârî, et-Târîhu’l-kebîr (nşr. Abdurrahman b. Yahyâ el-Yemânî v.dğr.), Haydarâbâd 1360-80/1941-60, V, 121; İbn Ebû Hâtim, el-Cerh ve’t-ta‘dîl, Haydarâbâd 1371-73/1952-53, V, 86-87; Hatîb, Târîhu Bagdâd, Kahire 1349/1931, IX, 478-481; Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, Haydarâbâd 1375, I, 388; a.mlf., A‘lâmü’n-nübelâ’, X, 405-416; a.mlf., Mîzânü’l-i‘tidâl (nşr. Ali Muhammed el-Bicâvî), Kahire 1382/1963, II, 440-445; İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, V, 256-261; Sezgin, GAS, I, 104; a.mlf., Buhârî’nin Kaynakları, İstanbul 1956, s. 62, 122.

Ali Yardım