ABBÂDÎ, İbn Kasım

ابن قاسم العبادي

Şihâbüddîn Ahmed b. Kasım es-Sebbâğ el-Abbâdî el-Mısrî (ö. 994/1586)

Daha çok Şâfiî fıkhı ve Arap gramerine dair eserlere yazdığı şerhlerle tanınan âlim.

Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Mısır’da yetişti. Nâsıruddin Muhammed el-Lakanî, Şehâbeddin el-Burullusî ve Kutbüddin Îsâ es-Safevî gibi devrin önde gelen âlimlerinden ilim tahsil etti. Başta Muhammed b. Dâvûd el-Makdisî olmak üzere birçok öğrenci yetiştirdi. 1586 yılında hac dönüşü Medine’de (bazı kaynaklara göre Mekke’de) vefat etti.

Çağdaşları arasında, devrinin geleneğine uygun olarak, eser telif etmekten ziyade önemli eserlere şerh ve hâşiyeler yazmakla tanınan Abbâdî’nin eserlerinin başlıcaları şunlardır: 1. el-Âyâtü’l-beyyinât. Tâceddin es-Sübkî’nin fıkıh usulüne dair CemǾu’l-cevâmiǿ adlı eserine Celâleddin el-Mahallî’nin yaptığı şerhin hâşiyesidir. Kenarında Mahallî’nin şerhiyle birlikte dört cilt halinde basılmıştır (Bulak 1289). 2. Hâşiye Ǿalâ Şerhi’l-Varakat. Cüveynî’nin fıkıh usulüne dair el-Varakat adlı eserinin Celâleddin el-Mahallî tarafından yapılan şerhinin hâşiyesidir. Karâfî’nin Şerhu Tenkıhi’l-fusûl fî ihtisâri’l-Mahsûl adlı eserinin kenarında neşredildi (Kahire 1307). 3. Hâşiye Ǿalâ Şerhi’l-Muhtâc. Nevevî’nin Şâfiî fıkhına dair el-Minhâc adlı eserine İbn Hacer el-Heytemî tarafından Tuhfetü’l-Muhtâc adıyla yapılan şerhin hâşiyesi olup aynı şerhe Abdülhamîd eş-Şirvânî’nin yazdığı hâşiye ile birlikte basılmıştır (I-IV, Kahire 1282; I-VIII, Kahire 1305). 4. Hâşiyetü’l-Gureri’l-behiyye. Zekeriyyâ el-Ensârî’nin, İbnü’l-Verdî’ye ait el-Behcetü’l-Verdiyye (Kazvînî’nin el-Hâvi’s-sagır adlı Şâfiî fıkhına dair eserinin 5000 beyitlik manzum şekli) adlı eserine yaptığı şerhin hâşiyesidir. Abdurrahman eş-Şirbînî’nin aynı şerhe yazdığı hâşiye ile birlikte basılmıştır (I-V, Kahire 1315).

Abbâdî’nin bu basılı eserlerinden başka, Ebû Şücâ‘ın Gāyetü’l-ihtisâr adlı fıkıh kitabına Fethu’l-Gaffâr adıyla yazdığı bir şerhi ve Kâfiye, Elfiyye, Telhîs, Ǿİzzî ve Katrü’n-nedâ gibi Arapça gramer kitaplarına şerh ve hâşiyeleri vardır.

BİBLİYOGRAFYA:

Gazzî, el-Kevâkibü’s-sâǿire (nşr. Cebrâil S. Cebbûr), Beyrut 1979, III, 124; Keşfü’z-zunûn, I, 152, 476, 596; II, 1139, 1373, 2006; İbnü’l-İmâd, Şezerâtü’z-zeheb, Kahire 1350-51, VIII, 434; Îzâhu’l-meknûn, I, 423; II, 136, 448; Ziriklî, el-AǾlâm, Kahire 1373-78/1954-59, I, 189; Kehhâle, MuǾcemü’l-müellifîn, Dımaşk 1376-80/1957-61, II, 48-49; Serkîs, MuǾcem, I, 208, 283, 486, 1121; II, 1502; Brockelmann, GAL, II, 417-418; Suppl., I, 677, 679, 681; II, 105, 441.

Ali Bardakoğlu