ABBÂDÎ, Ebû Âsım
أبو عاصم العبادي
Ebû Âsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Herevî el-Abbâdî (ö. 458/1066)
Şâfiî fakihi.
Herat’ta 375 (985) yılında doğdu. Büyük dedesi Abbâd’a izâfetle Abbâdî diye tanınan Ebû Âsım Muhammed’in hayatı ve şahsiyeti hakkında en geniş
bilgi, öğrencisi Ebû Sa‘d’ın el-İşrâf Ǿalâ ġāvâmizi’l-hükûmât adlı eserinde bulunmaktadır. Fıkıh tahsiline Herat Kadısı Ebû Mansûr el-Ezdî’nin yanında başladı ve Nîsâbur Kadısı Ebû Ömer el-Bistâmî, Ebû Tâhir ez-Ziyâdî ve Ebû İshak el-İsferâînî gibi bilginlerin derslerine devam ederek öğrenimini tamamladı. Birçok ilim merkezine seyahat etti, değişik ilim adamları ile tanıştı. Herat’a döndükten sonra kadı olarak görev yaptı. Resmî görevi yanı sıra birçok eser kaleme almış ve değerli öğrenciler yetiştirmiştir. Kitâbü’r-Rakm adlı eserin yazarı olan oğlu Ebü’l-Hasan el-Abbâdî ile Ebû Sa‘d (Saîd) el-Herevî bunların önde gelenlerindendir. Şevval 458’de (Eylül 1606) Herat’ta öldü.
Abbâdî dikkatli bir âlim, yazdığı eserlerle Şâfiî fıkhının tedvinine ve klasik üslûp kazanmasına emeği geçmiş büyük bir hukukçu idi. Nevevî’nin ashâbü’l-vücûh* tabakasındaki müctehidlerden saydığı Abbâdî’nin, kapalı ifade ve nâdir kullanılan kelimelere karşı özel bir merakı vardı. Bu yüzden üslûbu çetrefildir. Ebû Sa ‘d, bu özelliğin ona hocası Ebû İshak’tan geçtiğini kaydeder.
Şâfiî fıkhına dair yazdığı Edebü’l-kazâǿ, el-Mebsût, el-Hâdî ilâ mezhebi’l-Ǿulemâǿ, Kitâbü’r-Redd Ǿale’l-Kadî es-SemǾânî, Kitâbü’l-Miyâh, Kitâbü’l-EtǾime; Kitâbü’z-Ziyâdât, Ziyâdâtü’z-Ziyâdât ve Tabakatü’l-fukahâǿi’ş-ŞâfiǾiyye başta gelen eserleri arasındadır. Edebü’l-kazâǿ, talebesi Ebû Sa‘d tarafından el-İşrâf Ǿalâ ġāvâmizi’l-hükûmât adıyla şerhedilmiştir. Tabakatü’l-fukahâǿi’ş-ŞâfiǾiyye ise G. Vitestam tarafından yayımlanmıştır (Leiden 1964).
BİBLİYOGRAFYA:
Ebû Sa‘d el-Herevî, el-İşrâf, Süleymaniye Ktp., Yeni Cami, nr. 359; Sem‘ânî, el-Ensâb (nşr. Muhammed Avvâme), Dımaşk 1976 → Beyrut 1396/1976, VIII, 336; Nevevî, Tehzîbü’l-esmâǿ, Beyrut, ts. (Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye), I/2, s. 249; İbn Hallikân, Vefeyât (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1398/1978, IV, 214; Zehebî, Aǿlâmü’n-nübelâǿ, XVIII, 180; Sübkî, Tabakatü’ş-ŞâfiǾiyye (nşr. Mahmud Muhammed et-Tanâhî v. dğr.), Kahire 1383-96/1964-76, IV, 104-105; G. Vitestam, Tabakatü’l-fukahâǿi’ş-ŞâfiǾiyye [Abbâdî], Leiden 1964, Mukaddime, s. 5-9; Brockelmann, GAL, I, 484; Suppl., I, 669; Ziriklî, el-AǾlâm, Kahire 1373-78/1954-59, VI, 206; Kehhâle, MuǾcemü’l-müǿellifîn, Dımaşk 1376-80/1957-61 → Beyrut, ts. (Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî), IX, 10; M. Th. Houtsma, “Abbâdî”, İA, I, 8; J. Schacht, “al-ǾAbbadı”, EI² (İng.), I, 5.
Ali Bardakoğlu